قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟

در خرید و فروش‌های سنتی نیاز به حضور طرفین و عقد یک قرارداد کتبی است که در آن به طور کامل ذکر شده که محصول یا کالای مبادله شده چیست و چه مبلغی در ازای آن از خریدار به فروشنده پرداخت شده است. علاوه بر این‌ها، همیشه پای یک واسطه مثل بانک یا بنگاه‌های معاملاتی یا طرف سوم در میان است؛ حضور یک واسطه، باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود. از طرفی در قراردادهای سنتی، مشکلاتی مثل «اعتماد کردن به فرد مقابل» پیش می‌آید.

قرارداد هوشمند چیست؟ گامی بلند به سوی دنیای غیرمتمرکز!

خدماتی که بلاک‌چین‌ها ارائه می‌کنند، بسیار گسترش پیدا کرده‌اند و هر روز به تعداد پروژه‌های که از فناوری بلاک چین برای توسعه استفاده می‌کنند اضافه می‌شود. می‌توان بلاک چین را پایه گذار عصری نوین در تاریخ تکنولوژی دانست. غیرمتمرکز شدن دنیای مالی و پولی یکی از رویاهایی بود که با فناوری بلاک چین به حقیقت پیوست و دنیای دیفای، این اتفاق را مدیون قراردادهای هوشمند است.

با این تفاسیر بهتر است درست و دقیق بدانیم قرارداد هوشمند چیست و چرا دنیای مالی غیرمتمرکز را مدیون قراردادهای هوشمند می‌دانیم. مطالعه این مقاله تا انتها، به شما کمک خواهد کرد پاسخ بسیاری از سوالات خود را در این باره پیدا کنید.

قرارداد هوشمند چیست؟ Smart Contract

به طور کلی می‌توان قراردادهای هوشمند را کدهای دیجیتالی‌ای دانست که با الگوریتم «اگر- پس (if-then)» کار می‌کنند. این قراردادها، به صورت خودکار پیش می‌روند و در صورت عدم اجرای یک بند آن، قرارداد ادامه پیدا نخواهد کرد. قرارداد هوشمند بر بستر یک بلاک‌چین و بدون این که هیچ شباهتی به قرارداد های سنتی و کاغذی داشته باشد، مجموعه‌ای از بندها را ارائه می‌دهد که طرفین معامله روی آن‌ها توافق دارند یا حداقل تمایل دارند که در آینده این بندها برقرار و اجرا شوند؛ این بندها تنها در صورتی اجرا خواهند شد که شروطی از پیش تعیین شده، کامل و انجام شوند.

این شاید ساده‌ترین تعریفی باشد که بتوان از قراردادهای هوشمند ارائه داد؛ بدون این که نیاز باشد چیزی درباره مفاهیم پایه بلاک‌چین بدانید. اما اگر نیاز به راهنمایی درباره بلاک‌چین، چیستی و چگونگی کارکرد آن دارید، مقاله بلاک چین چیست؟ می‌تواند به شما کمک کند.

تصور کنید که می‌خواهید یک فایل تصویری یا صوتی را از طریق یک قرارداد هوشمند خریداری کنید؛ در این نوع از معامله، قراردادی که میان شما و فروشنده برقرار می‌شود، کمی با معامله‌ها و قراردادهای عادی متفاوت است.

در خرید و فروش‌های سنتی نیاز به حضور طرفین و عقد یک قرارداد کتبی است که در آن به طور کامل ذکر شده که محصول یا کالای مبادله شده چیست و چه مبلغی در ازای آن از خریدار به فروشنده پرداخت شده است. علاوه بر این‌ها، همیشه پای یک واسطه مثل بانک یا بنگاه‌های معاملاتی یا طرف سوم در میان است؛ حضور یک واسطه، باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود. از طرفی در قراردادهای سنتی، مشکلاتی مثل «قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟ اعتماد کردن به فرد مقابل» پیش می‌آید.

مثلا ممکن است تقلب پیش بیاید و یکی از دو طرف معامله، به مفاد ذکر شده در قرارداد عمل نکند و طرف مقابل را متضرر کند. قرادادهای هوشمند، چنین مرزهایی را درهم می‌شکنند.

در قراردادهای هوشمند فاصله‌ها بسیار کاهش پیدا می‌کنند؛ شما می‌توانید از پشت میز خود با فردی در یک کشور اروپایی، قراردادی تنظیم کنید؛ امکان فسخ یا از بین بردن معامله حتی توسط کد نویس قرارداد وجود ندارد و معامله، طبق کدهای کامپیوتری از پیش تعیین شده پیش می‌رود.

مثالی از یک قرارداد هوشمند

اجازه دهید توضیحاتمان را با مثال “خرید یک فایل تصویری از طریق قرارداد هوشمند” پیش ببریم. اگر شما قصد داشته باشید یک فایل تصویری را خریداری کنید و بناست که این فایل تصویری از طریق یک قرارداد هوشمند بر بستر یک بلاک چین به فروش برسد، ابتدا نیاز به پرداخت ارزش در نظر گرفته شده برای این فایل دارید. این پرداخت می‌تواند به روش سنتی خرید و فروش و انتقال پول از طریق بانک باشد یا پرداخت رمزارزها.

پس از اینکه شما مبلغ مورد نیاز را از هر روشی پرداخت کردید، کدها و الگوریتم‌های از پیش تعریف شده روی بلاک‌چین، پرداخت شما و مقدار این پرداخت را بررسی می‌کنند. اگر تا به اینجا همه چیز درست و بدون مشکل پیش رفته باشد، آنگاه دستورات بعدی اجرا می‌شوند. سیستم در صورت تایید پرداخت، فایل را به شما ارائه می‌دهد و شما اکنون اجازه دانلود دارید. در صورت بروز هرگونه مشکل یا اشکال فنی در فرایند پرداخت، با پیغام خطا در صفحه نمایش مواجه می‌شوید و نمی‌توانید باقی مراحل خرید را پیش ببرید.

برای همین مثالی که زدیم می‌توانید مقاله فایل کوین چیست را بخوانید. فایل کوین شبکه‌ای است برای ذخیره اطلاعات با استفاده از شبکه بلاک چین.

پس می‌توان گفت برای خرید و فروش هر چیزی طبق یک قرارداد هوشمند، نیاز به دیجیتالیزه کردن و سپس تعریف آن روی بلاک چین مورد نظر داریم.

مزایای قرارداد هوشمند چیست؟

قراردادهای هوشمند مزیت‌های متعددی دارند که دانستن درباره آن‌ها می‌تواند در شناخت این نوع از قراردادها، بسیار موثر باشد:

۱. اتوماتیک بودن

شاید بزرگ‌ترین ویژگی مثبت قراردادهای هوشمند، پیشبرد خود به خودی معامله و اتوماتیک بودن فرایند آن باشد. در واقع می‌توان گفت در این قراردادها، نمی‌توان معامله را در مرحله‌ای متوقف کرد. به زبان ساده باید گفت قراردادهای هوشمند، با الگوریتم “اگر – پس” کار می‌کنند.

از طرفی، دیگر خبری از شخص ثالث در رویه عقد قراردادهای هوشمند نیست. این اتوماتیک بودن می‌تواند به شکل گسترده‌ای توسط کسب و کارها در بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرد و می‌تواند در شرایطی که مسئله “عدم اعتماد به طرف مقابل” میان طرفین وجود دارد، بسیار کمک کننده باشد. این ویژگی مهم، همچنان که مهم‌ترین مزیت قرارداد هوشمند هست گاهی به عنوان عیب آن هم مطرح می‌شود. چوت اگر اشتباهی در کد قرارداد وجود داشته باشد، هیچ کاری برای آن نمی‌شود کرد!

۲. امنیت زیاد

امن بودن قراردادهای هوشمند یکی دیگر از نکات مثبت قابل توجه آن‌هاست. از آنجایی که در این قراردادها از کدنویسی‌های غیر قابل تغییر استفاده می‌شود، امنیت آن‌ها بسیار بالا می‌رود. از طرفی این تغییر ناپذیری کدها، باعث می‌شود که اطلاعات، توسط هیچ شخصی قابل دستکاری نباشند. شاید جالب باشد که بدانید الگوریتم و کدهای یک قرارداد هوشمند پس از نوشتن و ارائه، حتی توسط نویسنده کدها هم قابل تغییر یا حذف نیستند! این‌ها عواملی هستند که تضمین می‌کنند که هیچ قرارداد هوشمندی قابل تغییر نیست و افراد سودجو، نمی‌توانند با دستکاری آن‌ها، از اطلاعاتشان به نفع خود استفاده کنند.

۳. بی‌نیازی به اعتماد به دیگران

برای انجام یک قرارداد هوشمند، نیازی به اعتماد به طرف مقابل نیست. گاهی پیش می‌آید که در قراردادهای سنتی مجبور به اعتماد به فردی می‌شویم که شناخت درستی از او نداریم؛ که از قضا این اعتماد نکردن بی‌جا نیست و می‌بینیم که طرف مقابل اقدام به کلاهبرداری می‌کند. در قراردادهای هوشمند اما نیازی به اعتماد به طرف مقابل نیست چرا که اگر در هر مرحله از روند قرارداد مشکلی پیش آید، قرارداد به طور خودکار متوقف شده و وارد مرحله بعدی نمی‌شود.

هدف قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند در مسیر رسیدن به هدف غیرمتمرکز کردن همه چیز به وجود آمد. اولین بار در دنیای ارزهای دیجیتال، شبکه اتریوم این امکان را ایجاد کرد که تراکنش‌ها روی بلاک چین بتوانند چیزی به جز یک تراکنش ساده باشند. اطلاعات پیچیده توانستند به صورت کد در قراردادها قرار بگیرند و اجرا شوند.

شاید مطالعه مزیت‌های یک قرارداد هوشمند، تا حدی اهداف آن را برایتان مشخص کرده باشد؛ چرا که مزایای قرارداد هوشمند، دقیقا همان نکاتی هستند که کمبودشان در قراردادهای سنتی حس می‌شود و به نوعی، می‌توان آن‌ها را به عنوان اهداف قرارداد هوشمند هم معرفی کرد.

اصلی‌ترین هدف قراردادهای هوشمند، حذف دلال‌ها و واسطه‌هاست؛ طبیعتا اگر شخص سوم و واسطه‌ها از معامله و قراردادهای ما حذف شوند، هزینه‌های کمتری برای عقد قرارداد پرداخت خواهیم کرد و اینگونه، در هزینه‌ها صرفه‌جویی خواهد شد.

از طرفی با توجه به این که در یک قرارداد هوشمند امکان تغییر یا دستکاری بندها و الگوریتم‌ها وجود ندارد، به ما وعده می‌دهند که کلاهبرداری‌های متداول در قراردادهای سنتی را، حذف می‌کنند یا حداقل کاهش می‌دهند.

قراردادهای هوشمند قصد دارند تا با فراگیری بیشتر در دنیایی که امروزه می‌شناسیم، معامله و خرید و فروش‌های‌ ما را متحول کنند و تغییراتی انقلابی در آن‌ها به وجود بیاورند؛ تغییراتی که موجب افزایش سرعت، دقت و صحت قراردادها خواهند شد.

کاربرد قرارداد هوشمند چیست؟

به خاطر تمام ویژگی‌های مثبت قراردادهای هوشمند که پیش‌تر بیان شد، این قراردادها در بخش‌های مختلفی استفاده می‌شوند.

۱. رهن و وام‌ها

قراردادهای هوشمند می‌توانند خدمات مالی از جمله پرداخت وام و بدهی‌ها و همین‌طور اموال در گرو رهن را بهبود ببخشند. به این منظور، قرارداد می‌تواند بین طرفین قرار بگیرد و به هرکدام از آن‌ها، این اطمینان را بدهد که رابطه مالی میان آن‌ها بدون هیچ اختلاف و مشکلی به انجام می‌رسد. از طرفی به این خاطر که قراردادهای هوشمند از خطاهای انسانی قراردادهای سنتی معاف هستند، می‌توان برای آن‌ها دستوری تعریف کرد تا پرداخت‌ها و بدهی‌های فرد رهگیری شود و در صورت پرداخت بدهی به طور کامل، اموالی که در گرو رهن هستند، آزاد شوند. بدین گونه دخالت افراد تقریبا از بین می‌رود و سرعت، امنیت و تعهد افزایش پیدا می‌کنند.

اگر مقاله آوه چیست را خوانده باشید می‌بینید که چگونه پروتکل آوه از قراردادهای هوشمند برای توسعه خدمات وام ارز دیجیتال استفاده می‌کند، به وام دهندگان سود می‌دهد و سیستم وام‌های فوری بدون وثیقه را طراحی می‌کند.

۲. بیمه

مسائل بیمه‌ای، یکی از پر طرفدارترین موضوعات برای استفاده از قرارداد های هوشمند بوده‌اند؛ از طرفی اختلاف و امکان کلاهبرداری در پرونده‌های بیمه بسیار بالاست. اینجاست که قراردادهای هوشمند می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند.

البته برای پیشبرد این کاربرد، قرارداد باید از تکنولوژی‌های زیادی از جمله اینترنت اشیا استفاده کند تا بتواند به بهترین شکل اطلاعات را دریافت و پردازش کند.

می‌توان قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟ برای فهم بهتر از یک مثال استفاده کرد، مثل بیمه خودرو. در این شرایط از یک سو، قوانین و سیاست‌های بیمه‌ای برای قرارداد تعریف می‌شوند از سوی دیگر، قرارداد به کمک تکنولوژی، مدارک رانندگی و سوابق رانندگی راننده را در اختیار می‌گیرد. با قرارگیری تمام این جزئیات در کنار هم، قرارداد می‌تواند بلافاصله پس از بروز حادثه و قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟ تصادف، تعهدنامه را به اجرا در بیاورد.

تمامی این خصوصیات کاربرد قرارداد هوشمند در بیمه، سرعت و دقت پروسه تعیین خسارت را افزایش می‌دهد و از طرفی جایی برای سوءاستفاده و کلاهبرداری باقی نمی‌ماند.

۳. تریدینگ

یکی دیگر از کاربردهای مهم و پرطرفدار قراردادهای هوشمند در دنیا تریدینگ است. قراردادهای هوشمند در این صنعت می‌توانند به منظور حذف بروکر و کارگزاری به کار روند. به این شکل که خرید و فروش سهام، ارزها و موارد دیگر از طریق بندهای قید شده در قرارداد هوشمند، صورت می‌گیرند و این بار هم شاهد حذف واسطه‌ای دیگر هستیم که می‌توانند باعث کاهش هزینه بسیار زیادی شود.

حالا که به معرفی و توضیح قراردادهای هوشمند، مزیت‌ها، کاربردها و اهداف آن‌ها پرداختیم، بهتر است چند بلاک چین معروف را که این قراردادها بر بستر آن‌ها شکل می‌گیرند، با هم بررسی کنیم.

قرارداد هوشمند اتریوم

شبکه اتریوم و ارز دیجیتال اتر را ویتالیک بوترین و توسعه دهندگان دیگری در سال ۲۰۱۳ ایده‌پردازی و راه‌اندازی کردند. این شبکه، اولین شبکه‌ای بود که مفهوم قراردادهای هوشمند را ارائه داد و سعی کرد اولین شرکت و در واقع پیشروی این مسیر باشد.

وقتی درباره قراردادهای هوشمند در سطح وب جست و جو میکنیم، نام شبکه اتریوم از اولین نام‌هایی‌ست که به چشم می‌خورد؛ این مسئله به خوبی نشان می‌دهد که چرا اتریوم سعی کرد با برطرف کردن عیب‌هایی که در بلاک چین بیت‌کوین بود و همچنین بهبود بخشیدن مفهوم قراردادهای هوشمند، سعی کند تا یکی از اولین و بهترین شبکه‌های برای توسعه‌دهندگانی باشد که قصد دارند به شکل گسترده از آن‌ها در صنایع و کسب‌وکارهای خود استفاده کنند.

شاید بنیان‌گذار و یکی از اولین‌ها بودن در این مسیر، از اصلی‌ترین دلایل گسترش چشمگیر شبکه اتریوم برای راه‌اندازی قراردادهای هوشمند بودند. می‌توان گفت امروزه قراردادهای هوشمند بر بستر اتریوم، از متداول‌ترین‌ها هستند؛ چرا که شبکه اتریوم، ظرفیت‌های پردازشی نامحدودی را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد.

قرارداد هوشمند ترون

حتما نام ارز دیجیتال ترون را به دفعات شنیده اید. با اینکه افراد زیادی در دنیا، به توانایی و ظرفیت‌های قراردادهای هوشمند بر بستر اتریوم، ایمان دارند، اما توسعه دهندگان بلاک چین ترون نیز ادعا می‌کنند این شبکه با اقتدار می‌تواند رقیب جدی شبکه اتریوم، از نظر غیرمتمرکز بودن باشد.

اگر به موضوع برنامه نویسی شبکه ترون علاقه‌مند هستید درباره زبان های برنامه نویسی ترون و ماشین مجازی آن مقاله ای منتشر کرده‌ایم.

قرارداد هوشمند ترون، عموما برای MLM (Multilevel Marketing) یا بازاریابی چندسطحی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قراردادها، عموما به شکلی هستند که در ازای توسعه قراردادهای MLM، به توسعه‌دهندگان، پاداش‌های ترون (TRX) اهدا می‌کنند.

قرارداد هوشمند ارز دیجیتال

پس از شبکه اتریوم و رمز ارز بومی آن که اتِر (ETH) نام دارد، ارزهای دیجیتال بسیاری پا به عرصه گذاشتند؛ این ارزها در واقع از طریق قراردادهای هوشمندی کار می‌کردند که انتقال آن‌ها را بسیار ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌ساخت. ارزهایی چون سولانا (SOL)، پولکادات (DOT) و کاردانو (قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟ ADA) هر کدام ویژگی‌ها و مزیت‌های خاص خود را به کاربران ارئه می‌دادند.

شما به راحتی می‌توانید از طریق صرافی پول‌نو، رمز ارزهایی چون اتر، ترون، سولانا، پولکادات و کاردانو را بدون احراز هویت و به صورت ریالی خرید کنید.

سخن آخر

تمام توضیحات و کاربردهایی که برای قراردهای هوشمند بیان شد، نشان دهنده این موضوع هستند که دنیای دیجیتالی امروز، نیاز مبرمی به قراردادهای هوشمند دارد. قراردادهای هوشمند نیاز به واسطه را از بین می‌برند، امکان کلاهبرداری را تقریبا حذف یا حداقل بسیار بسیار کاهش می‌دهند و از طرفی باعث صرفه جویی در هزینه و زمان می‌شوند؛ مسائلی که شاید در دنیای بلاک‌چینی امروز خیلی به آن‌ها احتیاج داشته باشیم.

حتی با خواندن چنین مقاله کاملی هم، انتظار می‌رود سوالاتی در ذهن شما ایجاد شده باشد. من به عنوان نویسنده، سعی می‌کنم به سوالات شما عزیزان پاسخ دهم. پس نظرات و انتقادات سازنده‌تان را از ما دریغ نکنید.

قرارداد هوشمند چیست؟

قرارداد هوشمند یک قرارداد خوداجرا است که دارای شرایط و مفاد موافقت‌نامه بین خریدار و فروشنده بوده و به‌صورت چند خط کد نوشته می‌شود. کدها قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟ کند؟ و موافقت‌نامه‌های موجود در قرارداد در یک شبکهٔ بلاک چین غیرمتمرکز وجود دارد. این کدها به کنترل اجرای مفاد و شرایط قراردادها می‌پردازد و تراکنش‌های انجام‌شده نیز قابل‌ردیابی و برگشت‌ناپذیر هستند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بلاک چین می‌توانید از مطلب آموزشی «بلاک چین چیست؟» دیدن نمایید.

قرارداد هوشمند امکان اجرای قراردادها و توافق‌نامه‌های معتبر و قابل اعتماد بین طرفین ناشناس و مختلف قرارداد را بدون نیاز به مراجع مرکزی، سیستم قانونی یا مکانیسم اجرای خارجی فراهم می‌کند.

در حالی که تصور می‌شود فناوری بلاک چین به‌عنوان پایه و اساس بیت کوین شناخته می‌شود، اما باید بگوییم که این فناوری بسیار فراتر از پشتیبانی و حمایت از ارزهای مجازی است.

آنچه که باید بدانید

• یک قرارداد هوشمند یک قرارداد خوداجرا است که شامل مفاد موافقت‌نامهٔ خریدار و فروشنده بوده و به‌صورت چند خط کد نوشته می‌شود.
• نیک زابو، از پیشگامان حوزهٔ کامپیوتر، در سال 1998 موفق به اختراع یک رمزارز به نام “بیت گولد” شد. به‌عقیدهٔ وی قرارداد هوشمند در واقع پروتکل‌های کامپیوتری برای تنظیم قراردادها هستند که در آن اجازه انجام تراکنش‌های معتبر را بدون دخالت شخص ثالث فراهم می‌کند.
• قرارداد هوشمند باعث می‌شود تا تراکنش‌ها و معاملات قابل‌ردیابی، شفاف و برگشت‌ناپذیر باشند.

قرارداد هوشمند چگونه کار می‌کند؟

قرارداد هوشمند اولین بار در سال 1994 توسط نیک زابو ارائه شد. وی یکی از پیشگامان حوزه علوم کامپیوتری بود که در سال 1998 و ده سال قبل از اختراع بیت‌کوین موفق به اختراع “بیت‌گولد” شد. در واقع، این شایعه به وجود ‌آمد که زابو همان ساتوشی ناکاموتو واقعی است ولی خود زابو این مطلب را تاکنون رد کرده است. لازم به ذکر است که ساتوشی ناکاموتو مخترع بیت کوین است.

زابو قراردادهای هوشمند را به‌صورت پروتکل‌های تراکنش کامپیوتری که به اجرای مفاد و شرایط قرارداد می‌پردازد تعریف کرد. وی قصد داشت کاربری‌ها و عملکرد روش‌های معاملاتی الکترونیکی مانند POS (نقطه فروش) را به قلمرو دیجیتال گسترش دهد.

در این مقاله، زابو اجرای قرارداد برای دارایی‌های مصنوعی مانند اوراق مشتقه و اوراق قرضه پیشنهاداتی را ارائه داد. زابو نوشت: “این اوراق بهادار از طریق ترکیب اوراق بهادار (مانند اوراق قرضه) و مشتقات (معاملات آتی) به‌طرق مختلف تشکیل شده است. با تحلیل کامپیوتری این ساختارهای پیچیده، اکنون می‌توان ساختارهای پیچیدهٔ پرداخت را به قراردادهای استاندارد تبدیل و معاملات و تراکنش‌ها را با هزینه‌های کم انجام داد”. به‌عبارت ساده وی به خرید مشتقات با شرایط پیچیده اشاره داشت.

در این مقاله بسیاری از پیش‌بینی‌های زابو در خصوص فناوری بلاک چین پیشین به واقعیت تبدیل شد. به‌عنوان مثال، مبادلات مشتقات که عمدتاً از طریق شبکه‌های کامپیوتری انجام می‌شود از ساختارهای پیچیده‌ای استفاده می‌کنند.

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.

قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست و چگونه کار می کند؟

علاوه بر ارزهای رمزپایه، قرارداد هوشمند (smart contract) احتمالا پرمخاطب ترین مفهوم در بلاکچین است. همچنین در مورد مزایای قراردادهای هوشمند به طور گسترده در بسیاری از منابع و مقالات با ادعای اینکه این فناوری می تواند هر صنعتی را از بیمه تا زنجیره تامین و مراقبت های بهداشتی تحت تاثیر قرار دهد، صحبت شده است. اما آیا قراردادهای هوشمند واقعا به همان اندازه ای که گفته می شود، می تواند بازی را تغییر دهد؟

بدون شک قراردادهای هوشمند مفید خواهند بود، اما مهم است که روی ابرها قدم نزنیم و واقعیت را آنطور که هست ببینیم.

در حالی که فناوری قرارداد های هوشمند پتانسیل زیادی دارد، در زمان فعلی اجرای موفقیت آمیز آن توسط عوامل فنی و قانونی بسیار محدود شده است.

آشنایی با قرارداد های هوشمند

قراردادهای هوشمند، برنامه‌ های مبتنی بر بلاک چین هستند که پس از مشخص شدن معیارهای معین توسط همه طرف ‌های ذی نفع از قرارداد، توافق نامه‌ ها را اجرا می ‌کنند. یک قرارداد هوشمند از مدل برنامه نویسی مشروط برای اجرای مجموعه ای از اقدامات از پیش تعریف شده استفاده می کند.

نزدیکترین مقایسه با آنها؛ نرم افزار محبوب If This Then That (IFTTT) است که پس از فعال شدن تریگرها به طور خودکار اقدامات مربوطه را انجام می دهد.

از نظر فنی ممکن است یک قرارداد هوشمند را به عنوان یک قطعه کد خود اجرا کننده بشناسیم. به گونه ای که در آن توسعه قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟ دهندگان «منطقی» را می نویسند که عملیات قرارداد هوشمند را قبل از استقرار آن در بلاک چین هدایت می کند. بنابراین، قراردادهای هوشمند می توانند به طور مستقل و بدون نیاز به کنترل خارجی کار کنند.

کیفیت مستقل ذاتی قراردادهای هوشمند تا حدی دلیل جذابیت آنهاست. درست مانند بلاک چین، قراردادهای هوشمند “بدون نیاز به اعتماد” هستند، به این معنی که توسط شخص ثالث و نهادهای واسط کنترل نمی شوند. همچنین این بدان معنی است که برنامه می تواند مفاد قرارداد را در غیاب یک واسطه مورد اعتماد اجرا کند.

قراردادها چگونه کار می کنند؟

برای درک نحوه عملکرد قراردادهای هوشمند در برنامه های کاربردی (DApp) واقعی، باید نحوه عملکرد آنها را بهتر درک کنیم.

قراردادهای هوشمند به ترتیب دارای سه عنصر اصلی هستند:

پیشنهاد:

یک پیشنهاد در واقع حقوق و مسئولیت های طرفین قرارداد را مشخص می کند و همچنین مبادلات ارزش میان آنها را نشان می دهد. به عنوان مثال، پیشنهاد وعده اجاره دو هفته ای یک آپارتمان در ازای پانصد هزار تومان در هفته با مجموع یک میلیون تومان است.

پذیرش:

توافق با شرایط ارائه شده توسط طرف مقابل. در این مرحله، صاحبخانه موافقت می کند که آپارتمان را به مدت دو هفته به شما اجاره دهد و شما موافقت می کنید که قیمت درخواستی پانصد هزار تومان به ازای هر هفته را بپردازید.

معامله:

عملکرد هر یک از طرفین در این مرحله تضمین می شود. شما پانصد هزار تومان می پردازید و صاحبخانه کلید آپارتمان را به شما می دهد، این را می توان به عنوان اجرای قرارداد در نظر گرفت. حالا اگر پول را پرداخت کردید اما صاحبخانه کلید ها را به شما نداد، این به معنای نقض قرارداد است. به همین ترتیب، اگر از پرداخت هفته دوم پس از استفاده از اجاره هفته اول خودداری کنید، در این مورد هم قرارداد را نقض کرده اید.

حال با توجه به قوانین ذکر شده در قرارداد، هر یک از طرفین می تواند در صورتی که طرف مقابل به سهم خود از معامله عمل نکند، شکایات خود را به مراجع مربوطه ارائه کرده و درخواست غرامت کند. قراردادها به افرادی که ممکن است به افراد اجازه می دهند تا تجارت خود را به صورت امن پیش ببرند، زیرا یک واسطه قابل اعتماد (به عنوان مثال، دادگاه) برای اجرای توافقات میان آنها وجود دارد.

قرارداد هوشمند چگونه کار می‌ کنند؟

قراردادهای هوشمند به عنوان یک مکانیسم بدون نیاز به اعتماد، نیاز به یک واسطه برای اجرای توافقات را برطرف می کنند. در عوض، کد به عنوان داور اصلی در اینجا عمل می کند، به طوری که هرگاه و در هر بخش شرایط مشخص شده در قرارداد به مرحله اجرا درآید، کد یا منطق تجاری به کار رفته در آن به طور خودکار بندهای موجود در توافق نامه را پردازش کرده و به مفاد آن جامه عمل می پوشاند.

بیایید از مثال ماشین فروش استفاده شده توسط دانشمند کامپیوتر نیک سابو استفاده کنیم، این مثال برای اولین بار ایده قراردادهای هوشمند را در سال 1994 توضیح داد:

شما سکه ها را به یک دستگاه خودکار پرداخت می کنید و یک نوشیدنی دریافت می کنید. در اینجا شما نیازی به اپراتور ندارید تا به شما نوشیدنی را بدهد. مکانیزم طوری برنامه ریزی شده است که پس از پرداخت و انتخاب یک میان وعده، آن را به طور اتوماتیک دریافت کنید. بنابراین، آیا قراردادهای هوشمند واقعا فقط ماشین های فروش دیجیتال هستند؟

بله، اما بدیهی است که آنها می توانند کارهای بیشتری نسبت به پردازش پرداخت ها انجام دهند، کارهایی مانند تقویت سیستم های مالی غیرمتمرکز (DeFi)، مبادله توکن های غیرقابل تعویض (NFT)، و بسیاری موارد دیگر که پیش تر در مورد آنها بسیار شنیده ایم.

چرا قراردادهای هوشمند محبوب هستند؟

از آنجایی که قراردادهای هوشمند بر روی بلاک چین عمل می کنند، مزایای سیستم مبتنی بر بلاک چین را ارائه می دهند. به عنوان مثال، تراکنش‌ های بین طرفین در یک قرارداد را می‌ توان بر روی بلاک چین نظارت کرد و شفافیت آن را ارتقا بخشید. قراردادهای هوشمند تغییر ناپذیر هستند، به این معنی که نمی توان آنها را تغییر داد. هیچ طرفی، حتی خالق قرارداد هوشمند، نمی‌ تواند قوانین را پس از اجرای قرارداد در بلاک چین بازنویسی کند.

به عنوان مثال، به شرکت های مشکوکی فکر کنید که ممکن است پس از امضای قرارداد بخواهند شرایط قرارداد را تغییر دهند. این امر بوسیله یک قرارداد هوشمند مبتنی بر دفتر کل بلاک چین غیرممکن خواهد شد. از آنجا که قراردادهای هوشمند بر منطق ساده (if X then Y) متکی هستند، می توانند تراکنش ها را سریعتر پردازش کنند.

یکی از کاربردهای رایج قراردادهای هوشمند، بیمه است که در آن حامیان معتقدند قراردادهای هوشمند می توانند روند مطالبات را ساده کرده و پردازش پرداخت ها را تسریع کنند. با قراردادهای هوشمند، مردم برای تنظیم قراردادها – حداقل در تئوری – به وکلای پرهزینه نیاز نخواهند داشت. این به معنای کاهش کاغذبازی و صرف زمان کمتر برای صحبت های قبل از قرارداد است.

اجماع

قراردادها ابزاری هستن که به وسیله آنها اعتماد در کسب و کارها بیشتر می شود و روندهای تجاری و قراردادی توسط آنها تسهیل می شود. در قراردادهای سنتی برای اجرای مفاد موجود در قرارداد به یک نهاد واسط مانند دادگاه نیاز بود تا طرفین قرارداد نتوانند آن قرارداد را نقض کنند، و یا در صورت نقض قرارداد مجبور به پرداخت غرامت شوند. اما در قرارداد هوشمند به واسطه مشخصات بسترهای بلاکچینی و کدهای از پیش تعریف شده در قراردادهای هوشمند؛ مسئله اعتماد حل شده و دیگر برای کسب و کارهایمان به نهادهای واسط نیازی نداریم.

به بیان دیگر؛ قرارداد هوشمند یک پروتکل رایانه‌ ای است که به شکل دیجیتال و به منظور تسهیل اجرای قراردادهای سنتی از جمله تایید و انجام مذاکرات طراحی شده است. اینگونه قراردادها با حذف اشخاص ثالث و تضمین حفظ حقوق طرفین قرارداد، روند اجرای قراردادها را تسهیل کرده و به آنها اعتبار می‌بخشد.

قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می‌کند؟

قراداد های هوشمند یا smart contract، یک برنامه یا کد کامپیوتری است که به صورت خودکار اجرا شده و حاوی مفاد قرارداد تنظیم شده بین خریدار و فروشنده است، قراردادهای هوشمند یکی از مهم‌ترین خدمات شبکه اتریوم هستند، پس اگر می‌خواهید دقیقا بیدانید یک قرارداد هوشمند چیست و چگونه می‌توان یک قرارداد هوشمند ایجاد کرد با ما همراه باشید.

قرارداد هوشمند چیست ؟

همانطور که گفته شد، قرارداد هوشمند یک قطعه کد کامپیوتری اجرا شده بر روی شبکه بلاکچین است که اجرای توافق‌نامه‌های خاص را ساده و نیاز به یک واسطه را برطرف می‌کند. امروزه توسعه و اجرای قراداد‌های هوشمند، یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های کاربران شبکه بلاکچین و به ویژه اتریوم است.

خدمات تحویل و انتقال پول یا کالا می‌توانند یک مثال ساده برای قرارداده‌های هوشمند باشند، به این ترتیب مفاد قراداد، از جمله آدرس کیف پول خریدار و فروشنده و مقدار اتر مورد نظر برای انتقال، در قطعه کد ذکر خواهند شد و پس اجرای کد در شبکه اتریوم، فرآیند انتقال به صورت خودکار در شبکه اتریوم اجرا شده و در ششبکه بلاکچین ثبت خواهد شد.

به عبارت دیگر، یک قرارداد هوشمند، در صورت محقق شدن مفاد و شروط ذکر شده در قرارداد، آن را اجرا می‌کند. یک قرارداد هوشمند معاملات را شفاف، مقاوم در برابر تقلب، سریعتر و قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟ برگشت ناپذیر می‌کند و به هیچ نهاد مرکزی و یا شخص ثالثی برای اجرای مفاد قرارداد نیاز ندارد.

در چه مواردی می‌توان از قراردادهای هوشمند استفاده کرد؟

بیش از بیست سال است که بسیاری از افراد سعی در اجرای مفهومی به نام قراردادهای هوشمند بودند اما این امر بدون شبکه بلاکچین تحقق‌ناپذیر بود، حالا با گسترش شبکه بلاکچین، روند استفاده از قراردادهای هوشمند رو به افزایش است. حالا که متوجه شدید یک قرارداد هوشمند چیست بیایید تا نگاهی به موارد استفاده آن بیاندازیم.

قراردادهای هوشمند می‌توانند برای مبادله پول یا سایر دارایی‌ها ساده سازی فرایندهای تجاری و جلوگیری از انتظار برای تأیید، جست‌و‌جو موجودی کالا، خودکارسازی پرداخت سود سهام، کنترل داده‌های شخصی شما و حتی مبارزه با سرطان مفید باشند. آن‌ها در امور مالی، انرژی، املاک و مستغلات، مراقبت‌های بهداشتی، رسانه‌ها، سرگرمی و حتی در دولت قابل استفاده هستند.

پیش بینی می‌شود که تقاضا برای قراردادهای هوشمند همراه با توسعه اینترنت اشیا افزایش یابد. همچنین، قرارداد هوشمند و ICO دو موضوع نزدیک به هم هستند زیرا از این فناوری برای تسهیل فروش توکن‌ها استفاده می‌شود.

با تمام این تفاسیر، قراردادهای هوشمند هنوز در ابتدای راه هستند و بسیاری از مسائل مانند امنیت قراردادهای هوشمند، باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.

مزگان امیریوسفی هستم. تلاش می‌کنم میزان زیادی از روزم رو صرف خوندن و نوشتن کنم!

قراردادهای هوشمند کدهای کامپیوتری هستند که مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های مشخص را اجرا می‌کنند. اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز یا به اختصار Dapp قراردادهای هوشمند را در پکیج‌هایی که کاربران امکان تعامل با آنها را دارند، بسته بندی می‌کنند.

خلاصه

• قراردادهای هوشمند، توافقنامه‌هایی هستند که به شکل کدهای کامپیوتری بیان می‌شوند و برای اجرای یک مجموعه دستورالعمل مشخص طراحی شده اند.
• اصطلاح قرارداد هوشمند در دهه 90 میلادی و در مقاله دانشگاهی نوشته شده توسط Nick Szabo ابداع شد.
• Dapp یا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، در اصل مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند به هم پیوسته هستند.

امروزه همه ما با اپلیکیشن‌ها و اپ استورها آشنایی داریم. کافیست اپلیکیشن مورد نظرتان را جستجو پیدا کنید و سپس به راحتی آن را دانلود و از آن استفاده کنید.

این اپلیکیشن‌ها در پشت رابط کاربری و تجربیات کاربری که برای شما فراهم می‌کنند مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های مشخص که توسط طراح آنها نوشته شده را اجرا می‌کنند که می‌تواند شامل یک بازی، یک تقویم یا راهی برای خرید کالاها و خدمات باشد.

قراردادهای هوشمند هم عملکرد مشابهی دارند. قرارداد هوشمند یک توافقنامه است که به شکل کد بیان می‌شود و برای اجرای مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها طراحی شده است.

تنها تفاوت این است که در قراردادهای هوشمند هیچ واسطه‌ای وجود ندارد. هیچ شخص یا شرکتی نیست که اطلاعات شما را در اختیار داشته باشد یا آنها را بررسی و اعتبارسنجی کند. خود بلاک‌چین یک رکورد برای شما نگه داشته و آن را اعتبارسنجی می‌کند.

ویتالیک بوترین و جامعه اتریوم بر این باورند که آینده بلاک‌چین به همین صورت است. اگر بیت‌کوین طلای دنیای بیزنس باشد، قراردادهای هوشمند نفت و سوخت اصلی هستند که این دنیا با استفاده از آن پیش می‌رود.

قرارداد هوشمند چطور کار می‌کند؟

فرض کنید که قصد دارید بدون استفاده از قرارداد هوشمند ماشین بخرید. برای انجام این کار به آیتم‌های زیر نیاز خواهید داشت:

• وبسایتی حاوی اطلاعات همه ماشین‌هایی که تمایل به دیدن آنها دارید.
• روشی برای برقراری ارتباط با فروشنده‌ها.
• یک سیستم پرداخت که امکان مبادله پول پس از پیدا کردن ماشین مورد نظرتان را فراهم کند.
• قابلیت استرداد وجه در صورت معیوب بودن خودرو.
• این خرید باید مراحل لازم برای ثبت قانونی را هم طی کند.

در همه این نقاط باید به سایت یا سرویسی که قصد دسترسی به آن را دارید اعتماد داشته باشید – و در بسیاری از مواقع، بخشی از این فرایند تحت کنترل یک شخص یا کمپانی متفاوت قرار دارد.

یک شخص یا مؤسسه تبهکار می‌تواند به راحتی هر یک از مراحل بالا را تغییر دهد تا باعث تخریب کل این فرایند شود. قرارداد هوشمند نیاز به اعتماد کردن به اشخاص مختلف در فرایند خرید را از بین می‌برد به دلیل دلیل که این قراردادها:

• ایمن هستند و از رمزنگاری برای پیشگیری از تغییر رکوردها توسط اشخاص استفاده می‌کنند.
• شفاف هستند و همه می‌توانند روی بلاک‌چین مشاهده کنند که این قرارداد هوشمند چیست و برای چه کاری استفاده می‌شود.
• واسطه‌ای در قراردادهای هوشمند وجود ندارد. قراردادهای هوشمند برای تأیید، نیاز به هیچ واسطه‌ای ندارد. خود بلاک‌چین این کارها را برای شما انجام می‌دهد.
• مستقل هستند و کاملاً خودکار عمل می‌کنند بنابراین نیاز نیست منتظر فشردن دکمه یا انجام کاری توسط یک شخص خاص بمانید.
• دقیق هستند. از آنجایی که قراردادهای هوشمند به شکل کد نوشته می‌شوند، متکی به زبان‌های مبهم و معنای زبان‌های انسانی نیستند.

اگر این اتفاق رخ داد، این کار را انجام بده

در قلب قرارداد هوشمند مکانیزمی وجود دارد که مفهوم کلی آن مربوط به کدهای If then …. است که باعث می‌شود اگر شرایط خاصی برقرار باشد، این کد یک کار خاص را انجام بدهد.

چنین کدهایی همین حالا هم وجود دارند. فرض کنید که قرار است با استفاده از کارت بانکی هزینه کالا یا خدماتی را پرداخت کنید. نرم‌افزار بانک به روش زیر از این مکانیزم استفاده می‌کند:

• اگر مبلغ موجود در حساب بانکی، بیشتر از مجموع مبالغ درخواستی است، وجه آزاد شود.
• اگر مبلغ موجود در حساب بانکی، کمتر از مجموع مبالغ درخواستی است، وجه آزاد نشود.

فرق قراردادهای هوشمند این است که به جای اینکه بانک (یا هر شخص ثالث و واسط دیگری) کنترل کننده این تصمیم باشد، کنترل آن در اختیار بلاک‌چین قرار دارد.

بنابراین با در نظر گرفتن مثال بالا و اعمال آن به قرارداد هوشمندی که روی یک بلاک‌چین اجرا می‌شود، مراحل زیر را داریم:

• اگر مبلغ موجود در والت دیجیتال کاربر بیشتر (از مبلغ مورد نیاز) است و هنوز خرج نشده، وجه آزاد شود.
• اگر مبلغ موجود در والت دیجیتال کاربر کمتر است یا خرج شده، وجه آزاد نشود.

جذابیت قراردادهای هوشمند در این ویژگی است که همه می‌توانند با دیگران وارد توافق شوند و خود بلاک‌چین رکوردی از همه اطلاعات را ثبت می‌کند.

اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز چگونه از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند؟

می‌توان Dapp یا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند در نظر گرفت که به یکدیگر متصل شده اند.

قرارداد هوشمند به خودی خود فقط برای یک نوع تراکنش قابل استفاده است اما اپلیکیشن غیرمتمرکز می‌تواند چندین قرارداد هوشمند را در خود ترکیب کند تا امکان انجام کارهای پیچیده تری را داشته باشد.

همچنین، اپلیکیشن قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند؟ غیرمتمرکز می‌تواند یک اینترفیس کاربرپسند روی قراردادها نصب کند – مثل کاری که امروزه برای اپلیکیشن‌های معمولی انجام می‌شود.

معرفی چند اپلیکیشن غیرمتمرکز برجسته

• Augur: ابزاری که به همه امکان می‌دهد درباره آینده مشتقات گمانه زنی کنند.
• MakerDAO: اپلیکیشنی در اقتصاد غیرمتمرکز که به کاربران امکان می‌دهد بدون وجود واسطه، ارزهای دیجیتال را قرض گرفته و به دیگران قرض بدهند.
• Uniswap: یک اکسچنج مبتنی بر اتریوم که به همه امکان می‌دهد توکن‌های ERC20 را مبادله کنند.
• CryptoKitties: آیتم‌های قابل جمع آوری مبتنی بر NFT که می‌توان با استفاده از قراردادهای هوشمند آنها را پرورش داد.
• Argent: یک والت اتریوم که از قراردادهای هوشمند برای انتزاعی کردن مفاهیمی همچون کلید خصوصی و آدرس استفاده می‌کند.

چه کسی قراردادهای هوشمند را ابداع کرد؟

مثل فناوری بلاک‌چین که برای قدرت دادن به بیشتر ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود، قراردادهای هوشمند هم از فناوری‌های اولیه‌ای به وجود آمدند که در آن زمان هنوز کامل نبودند. در رابطه با قراردادهای هوشمند، این فناوری هم اولین بار از کدهای دستوری کامپیوتری ایجاد شد که از دستورات if/else و منطق شرطی برای اجرای خودکار یک فرایند بر اساس اطلاعات ارائه شده استفاده می‌کردند.

خود اصطلاح «قرارداد هوشمند» در دهه 90 در مقاله آکادمیک نوشته شده توسط Nick Szabo، دانشمند برجسته کامپیوتر و حوزه رمزنگاری ابداع شد که کار توسعه یکی از اولین نسخه‌های بیت‌کوین به نام بیت گلد را هم انجام داد. در ابتدا Szabo قراردادهای هوشمند را به عنوان ابزاری برای کارهای مختلف مثل تشخیص تقلب و اعمال شرایط توافقنامه‌ها معرفی کرد اما بعداً در مقاله سال 1996 کاربردهای بالقوه این تکنولوژی به عنوان پول نقد، یک دارایی دیجیتال و غیره تشریح شد.

اتریوم در بلاک‌چین خودش یک زبان تورینگ کامل را معرفی کرد که امکان استفاده از منطق پیچیده را در قراردادهای هوشمند فراهم می‌کرد.

قراردادهای هوشمند همیشه هم بی نقص نیستند

هر چند قراردادهای هوشمند به طور کلی راهکاری برای اجرای توافقنامه و منطق‌های مختلف بدون نیاز به وجود اعتماد در نظر گرفته می‌شوند اما این قراردادها هم مشکلات خاص خود را دارند.

اول اینکه قراردادهای هوشمند در بسیاری از بلاک‌چین‌ها تغییرناپذیر هستند و این یعنی پس از تکمیل و راه اندازی امکان تغییر یا آپگرید آنها وجود ندارد در نتیجه اگر مشکلی در کد آنها وجود داشته باشد، ممکن است عواقب فاجعه باری ایجاد شود. بهترین مثال از این موضوع هک Ethereum DAO در سال 2016 بود که باعث شد یک هکر ناشناس بتواند میلیون‌ها اتر را با سوء استفاده از یک نقص در تابع تقسیم DAO به سرقت ببرد.

امکان استفاده از مسیرهای حمله جدید و ناشناس هم وجود دارد که در نهایت منجر به از دست رفتن دارایی سرمایه گذاران می‌شود. این اتفاق در سپتامبر 2020 با فروپاشی نسخه آزمایشی Eminence (پروژه‌ای که توسط Andre Cronje از Yearn Finance طراحی شده بود) رخ داد. در اثر این حادثه یک هکر ناشناس توانست 15 میلیون دلار از دارایی‌های سرمایه گذاران را به سرقت ببرد.

در عین حال ممکن است یک خطای کوچک باعث بی استفاده شدن کل قرارداد هوشمند شود. این اتفاق در آگوست 2020 در پروژه کشت سود YAM رخ داد که از قراردادهای هوشمند بررسی نشده استفاده می‌کرد و وجود یک باگ مهم در آن باعث بیهوده شدن کل این پروژه شد.

آینده قراردادهای هوشمند

امروزه بیشتر بلاک‌چین‌ها توابعی برای اجرای قراردادهای هوشمند دارند و جامعه‌ای فعال از برنامه نویسان در حال نوشتن اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز با استفاده از قراردادهای هوشمند در بلاک‌چین‌هایی مثل Cosmos، NEO و Hyperledger هستند. قابلیت‌های قراردادهای هوشمند بسیار متنوع است و می‌تواند مثل بیت‌کوین یا لایت کوین ساده و مثل اتریوم، ترون و Polkadot پیچیده باشد.

در حال حاضر از قراردادهای هوشمند برای انجام کارهای مختلف از جمله مدیریت هویت دیجیتال، مدیریت زنجیره تأمین، بیمه، ذخیره داده و کارهای مختلف دیگر استفاده می‌شود.

اما هنوز اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند در اولین روزهای حیات خود به سر می‌برند. با این حال شرکت‌ها و دولت‌هایی هستند که بررسی کاربرد قراردادهای هوشمند را آغاز کرده اند.