مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی

چرا نماد سیمان آبیک در روز دوشنبه متوقف شد؟

مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس علت توقف روز دوشنبه سیمان آبیک را محدودیت در تعداد شمارنده سفارش در سامانه معاملات اعلام کرد.
به گزارش صفحه اقتصاد، روح‌الله دهقان علت توقف دیروز نماد سیمان آبیک توسط بورس را محدودیت در تعداد شمارنده سفارش (حداکثر ۶ رقم) در سامانه معاملات خواند و گفت: این رویه در گذشته هم بوده و به بورس و فرابورس هم اعلام شده که تعداد سفارش‌های یک نماد در یک روز معاملاتی نباید از یک میلیون بیشتر باشد و قبل از رسیدن به این عدد، نماد شرکت باید بسته تا از اختلال سامانه جلوگیری شود.

دهقان افزود: این محدودیت اسمی سامانه معاملات و عدم توانایی در حمل شمارنده بیش از ۶ رقم از جمله مشخصات شناسامه‌ای بوده و به سال ۸۴ و زمان راه اندازی باز می‌گردد و از جمله متغیر‌های بنیادی به شمار می‌رود که طی سال‌های گذشته با وجود به‌روز رسانی چند بار به هیچ عنوان امکان تغییر در افزایش ظرفیت اسمی سامانه وجود ندارد و حتی در صورت تلاش با ریسک بسیار زیاد، ممکن است کل سامانه مختل شود.

این مقام مسئول تصریح کرد: تا قبل از اعلام رویه توقف نماد دارای بیش از یک میلیون سفارش و چند روز بعد از عرضه اولیه سهام شرکت ها، ارسال سفارش‌های سنگین و یکی دو میلیونی منجر به اختلال سامانه و سپس انجام دادوستد پس از پایان معاملات می‌شد، اما با هدف جلوگیری از این مشکل تصمیم گرفته شد برای مواردی مانند “سابیک” که حجم سفارش‌ها به ۹۶۱ هزار مورد رسید (با آمار خرید حدود دو میلیون سهامدار در روز عرضه اولیه) و کل سامانه مختل نشود، نماد توقف و انجام معامله به روز کاری بعد موکول شود.

دهقان گفت: هر چند سامانه معاملات فعلی جوابگوی نیاز‌های موجود بازار سرمایه است، اما امکان تغییر چارچوب‌های اصلی نبوده و باید سامانه‌های جدید و استاندارد وجود داشته باشد تا بورس ایران با به‌کارگیری ابزار‌های مشتقه، سرمایه گذاران مایل به فعالیت در بازار‌های مالی خارجی را جذب کند و توسعه یابد.

مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس همچنین گفت: سامانه بومی معاملات هم جای خود می‌تواند قابل استفاده باشد، اما به دلیل نیاز به دانش مالی و معاملاتی و استفاده از استاندارد‌های متعدد و قوانین باید سامانه استاندارد جایگزین شود؛ چرا که در بازار‌های مالی دنیا ثابت شده سامانه‌های جدید، بازار و دانش را می‌سازند.

بورس تهران دیروز اعلام کرد: ادامه معاملات در ۳۰ دقیقه پایانی شرکت سیمان آبیک با توجه به اعلام شرکت مدیریت فناوری مبنی بر وجود مشکل فنی ناشی از محدودیت در تعداد شمارنده سفارش (حداکثر۶ رقم) در سامانه معاملات و ورود و ویرایش سفارش بیش از این تعداد در روز، امکانپذیر نبوده و با اعلام شرکت مدیریت فناوری، نماد “سابیک” متوقف شد.

هجینگ در فارکس | راهکاری برای کاهش ریسک در معاملات مالی

معامله‌گران فارکس با پیش‌بینی کردن تغییرات قیمت جفت‌های ارزی درآمد کسب می‌کنند. قیمت برابری جفت‌های ارزش بعضی وقت‌ها افزایش یافته و بعضی وقت‌ها هم کاهش می‌یابد. هجینگ در فارکس به معامله‌گران امکان می‌دهد اگر پیش‌بینی آنها غلط از آب در آمد، ضرر زیادی نکنند. هجینگ همان‌قدر که ضرر احتمالی را کاهش می‌دهد، از سود احتمالی یک معامله هم کم می‌کند. برای آشنایی با سیستم و نحوه عملکرد هجینگ در فارکس ادامه این مطلب را دنبال کنید. این مقاله توسط وبسایت ایتسکا تهیه شده است. وبسایت ایتسکا یکی از معرفی کنندگان بهرین بروکر های فارکس است. در وبسایت ایتسکا، آموزش های فارکس به کاربران ارائه میگردد. در وبسایت ایتسکا، لیستی وجود دارد که در آن بهترین بروکر های مناسب ایرانیان ( که در آنها ایران تحریم نیست) به کاربران ارائه میگردد.

سیستم هجینگ

هجینگ در معاملات مالی درست مثل بیمه برای انواع دارایی‌ها عمل می‌کند. هجینگ در فارکس برای محدود کردن ضرر احتمالی به کار می‌رود. دو نوع اصلی از هجینگ وجود دارد:

• هجینگ کامل (Perfet Hedging): معامله‌گری که روی مبلغ مشخصی از یک جفت ارزی سرمایه‌گذاری کرده و آن را خریده (در موقعیت لانگ قرار دارد)، با پیش‌بینی کاهش قیمت و نوسان آن همان مبلغ روی جفت ارزی در موقعیت شورت (فروش برای خرید با قیمت ارزان‌تر) قرار مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی می‌گیرد. هجینگ کامل در فارکس روی کاغذ ضرر احتمالی را به صفر می‌رساند اما در بازارهای مالی این روش هجینگ ممنوع است.
• هجینگ ناکامل (Imperfect Hedging): در این روش معامله‌گر به جای سفته‌بازی مستقیم روی همان جفت ارزی مورد سرمایه‌گذاری، از محصولات مالی مشتق از همان جفت، یعنی قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش استفاده می‌کند. در این روش تمام ضرر پوشش داده نمی‌شود اما میزان آن به مقدار مشخصی (معمولا 25 تا 50 پیپ) کاهش می‌یابد.

آموزش هجینگ

یکی از دلایل اصلی محبوبیت‌ معاملات ارزی و فارکس، قراردادهای اختیار معامله و معاملات آتی در بازارهای مالی مختلف، امکان سود بردن از کاهش قیمت و روندهای نزولی بازار است. هجینگ در این بازارها برای محدود کردن ضرر احتمالی و مدیریت ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در لینک زیر میتوانید اطلاعات کاملی از بروکر های فارکس مناسب ایرانیان پیدا کنید:

مفاهیم اصلی هجینگ در فارکس

موقعیت شورت (short position) به معاملاتی گفته می‌شود که در آنها معامله‌گر یک جفت ارزی را بدون داشتن مالکیت آن، با پیش‌بینی کاهش قیمت، به نرخ فعلی می‌فروشد و با کاهش قیمت، بدهی خود را پرداخت کرده و سود می‌برد. موقعیت شورت در مقابل موقعیت لانگ (Long Position) قرار می‌گیرد که در آن یک معامله‌گر با پیش‌بینی افزایش قیمت یک جفت ارزی آن را خریداری می‌کند و مالکیت آن را به دست می‌آورد.

در یک قرارداد آتی مالکیت یک دارایی ارزشمند در یک تاریخ مشخص یا سررسید به معامله‌گر واگذار می‌شود. در قراردادهای اختیار معامله خرید (Call Options) و اختیار معامله فروش (Put Options) معامله‌گر می‌تواند یک دارایی ارزشمند یا جفت ارزی را پیشتر یا در موعد سررسید خریداری کرده یا بفروشد، اما مجبور به این کار نیست.

هجینگ ناکامل روند نزولی در فارکس

فرض کنید یک معامله‌گر با این پیش‌بینی که بعد از اعلام یک خبر مهم، قیمت یک جفت ارزی افزایش می‌یابد روی آن سرمایه‌گذاری می‌کند. اما معامله‌گر نگران است که بعد از اعلام خبر روند بازار نزولی بشود و ضرر بزرگی کند. در این وضعیت معامله‌گران از هجینگ در فارکس با خرید قرار اختیار معامله فروش در تاریخی بعد از اعلام خبر با قیمتی کمتر از نرخ فعلی استفاده می‌کنند.

برای مثال این معامله‌گر مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی مبلغ مشخصی روی جفت ارزی EUR/USD با نرخ 0561/1 با پیش‌بینی «افزایش» ارزش یورو بعد از اعلام یک خبر در 3 هفته بعد در مقابل دلار سرمایه‌گذاری می‌کند و در موقعیت «لانگ» قرار می‌گیرد. اما مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی نگران است پیش‌بینی او غلط باشد و روند نزولی یورو ادامه پیدا کند و او حسابی ضرر کند. برای کاهش این ضرر، یک «قرارداد اختیار فروش» جفت ارزی EUR/USD با قیمتی کمتر از نرخ فعلی، مثلا 0536/1 با سررسید یک ماه بعد خریداری می‌کند.

اگر بعد از اعلام خبر پیش‌بینی سرمایه‌گذار درست درآمد او موقعیت لانگ یا سرمایه‌گذاری خود روی جفت ارزی EUR/USD را حفظ کرده و از سود به دست آمده درآمد کسب می‌کند. اما اگر روند بازار نزولی شد، قرارداد اختیار فروش ضرر معامله‌گر را محدود به همان قیمت سررسید که در این مثال 25 پیپ است می‌کند.

هجینگ ناکامل روند صعودی در فارکس

حالا فرض کنیم که یک معامله‌گر با پیش‌بینی «کاهش» ارزش یورو در مقابل در دلار، روی مبلغ مشخصی از جفت ارزی EUR/USD سفته‌بازی کرده یا در موقعیت «شورت» قرار می‌گیرد. اما او حساب می‌کند که اگر پیش‌بینی او درست از کار درنیاید و ارزش یورو افزایش یابد، بدجوری ضرر می‌کند. در این وضعیت معامله‌گر فرضی از هجینگ در فارکس به نحو دیگری استفاده می‌کند.

او برای این کار یک «قرارداد اختیار خرید» EUR/USD با نرخی بالاتر از نرخ فعلی، مثلا 0586/1 با تاریخی بعد از اعلام خبر استفاده می‌کند. اگر پیش‌بینی اولیه درست پیش برود، او با خرید EUR/USD با قیمت کمتر و پرداخت بدهی خود سود مناسبی می‌کند. اما اگر ارزش یورو بالا رفت و او برای پرداخت بدهی موقعیت شورت به ضرر بیافتد، قرارداد اختیار خرید بخش بزرگی از این ضرر را جبران می‌کند.

هجینگ در فارکس راهکاری کارآمد برای مدیریت مالی

هجینگ یکی از راهکارهای شناخته‌شده مدیریت ریسک در بازارهای مختلف است. استراتژی هجینگ در فارکس به معامله‌گران امکان می‌دهد با استفاده از قراردادهای اختیار معامله در صورت بروز اتفاقات پیش‌بینی‌ نشده ضرر احتمالی خود را کاهش بدهند. هجینگ در بازارهای آتی هم به شکل گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد و یکی از راهکارهای مناسب برای مدیریت مالی در بازارهایی است که نوسان بالایی دارند.

هجینگ کامل که صد درصد ضرر احتمالی را پوشش بدهد در واقعیت وجود ندارد. قراردادهای اختیار خرید و فروش رایگان نیستند و استفاده از آنها به پرداخت کارمزد نیاز دارد. در بیشتر موارد معامله‌گران از آنها به‌عنوان طرح جانشین یا پلن ب استفاده می‌کنند و آنها را اجرایی نمی‌کنند و در نتیجه هزینه آنها از سود طرح اصلی سرمایه‌گذاری کم می‌کند. هجینگ در فارکس به معامله‌گران امکان می‌دهد اگر همه چیز بد پیش رفت خیلی هم متضرر نشوند و بتوانند با اجرای قرداد اختیار خرید یا اختیار فروش، بخش بزرگی از ضرر خود در سرمایه‌گذاری اولیه را جبران بکنند.

ابطال یک فرضیه بورسی

بورس بیش از یک‌سال و نیم روند کاهشی و البته رکودی را سپری کرد و سیاستگذار بورسی با تبعیت از نگرانی‌های مطرح‌شده از سوی برخی از فعالان بازار، عرضه‌های اولیه را برای مدتی متوقف کرد. فرضیه‌هایی که عرضه اولیه را عاملی برای تشدید فشار فروش و کاهش بیشتر قیمت‌ها عنوان می‌کردند. این در حالی است که‌ در همان زمان کارشناسان با هشدار درخصوص تعویق توسعه عرضی بازار سرمایه، جنس پول‌های ورودی به عرضه‌های اولیه را متفاوت از سهام عنوان می‌کردند؛ اما گوش شنوایی وجود نداشت. به هر حال از اواخر سال گذشته، عرضه‌ها از سرگرفته شد و با وجود کاهش مشارکت در این رویداد جذاب بورسی اما آمارها خط بطلانی بر فرضیه‌های مطرح‌شده در این خصوص کشید. تجربه ماه‌های اخیر نیز نشان می‌دهد بازار سهام برای تحریک تقاضا در فرآیندهای روزمره خود، نیازی به لغو مسیرهای معمول توسعه بازار ندارد و درصورتی‌که شرایط برای خرید سهام مهیا باشد، متناسب با تغییر متغیرهای بنیادی در مسیر صعودی یا عکس آن قرار خواهد گرفت..

عرضه‌های اولیه را می‌توان یکی از پرطرفدارترین رویدادهای بازار سهام در سال‌های اخیر دانست. این عرضه‌ها که به‌طور معمول یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین راه‌های تامین‌مالی در بازارهای مالی جهان هستند، در ایران با وجود ناتوانی در تامین‌مالی کارآ به دلیل روش انجام، از این جهت که به‌طور معمول ریسک اندکی دارند مورد‌توجه مردم عادی بوده و به همین دلیل در سال‌های گذشته رشد قابل‌توجهی در تعداد کدهای متقاضی آنها روی داده است؛ این در حالی است که در‌ ماه‌های بعد از ریزش شدید شاخص سهام یعنی در فاصله زمانی اواسط سال‌۹۹ تاکنون، تعداد کدهای متقاضی عرضه‌های اولیه تا حدود ۶۵‌درصد کاهش یافت و بسیاری بر این باور بودند در شرایطی که تقاضا در بازار ضعیف است باید این عرضه‌ها در بازار متوقف شود، با این‌حال تجربه‌ ماه‌های اخیر حکایت از آن دارد که بازار سهام برای تحریک تقاضا در فرآیندهای روزمره خود، نیازی به لغو مسیرهای معمول توسعه بازار ندارد و در صورتی‌که شرایط برای خرید سهام مهیا باشد، متناسب با تغییر متغیرهای بنیادی در مسیر صعودی یا عکس آن قرار خواهد گرفت.

بازارهای سهام را می‌توان یکی از پر‌حاشیه‌ترین بازارهای دارایی در عصر حاضر دانست. این بازارها به دلیل جذابیت بالایی که برای سرمایه‌گذاران دارند به‌طور چشمگیری مورد‌توجه این قشر از جامعه هستند و به سبب آنکه دارایی‌های معامله‌شده در آنها ماهیت مصرفی ندارند، بیشتر تحت‌تاثیر عوامل هیجانی قرار می‌گیرند. در برخی از کشورها این بازارها طول عمری چندصدساله دارند. در برخی از کشورها نیز قدمت بازارهای دارایی همچون ایران از چند دهه فراتر نمی‌رود. در بازارهای پیشرفته دنیا نه فقط معاملات نقد آن هم محدود به سهام بلکه معاملات پر‌حجمی در چارچوب مشتقه و فروش استقراضی انجام می‌شود که جذابیت این بازارها را دوچندان می‌کند. این موارد که به ابزارهای مالی معروف هستند در بسیاری از کشورها نفوذ بالایی در بین سرمایه‌گذاران دارند، با این‌حال می‌توان گفت که به دلیل تنوع بالا و همچنین ماهیت متفاوتی که میان این ابزارها و روش‌های تحلیل و معامله آنها وجود دارد، چندان مورد‌توجه گسترده در اخبار قرار نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند. همین امر سبب‌شده تا عنوان نخست جلب‌توجه افکار عمومی در بازارهای مالی فارغ از اینکه توسعه‌یافته باشند یا درحال‌توسعه به‌جز اخبار روزانه شرکت‌ها، عمدتا معطوف به عرضه‌های اولیه باشد.

عرضه‌های اولیه را می‌توان قدیمی‌ترین خبر جالب بازارهای مالی دانست. این مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی عرضه‌ها در دنیا یکی از سریع‌ترین راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تامین‌مالی برای شرکت‌ها هستند و در عین حال سبب می‌شوند تا ضمن ایجاد یک موقعیت سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری جدید در بازارهای سهام راه برای توسعه کمی این بازارها نیز فراهم شود، با این‌حال نکته اصلی در آن است که بسیاری از این شرکت‌ها به دلیل جوان‌بودن از جذابیت خاصی برای سرمایه‌گذاران برخوردار هستند. همین امر سبب می‌شود تا در بیشتر کشورهای دنیا سرمایه‌گذاران توجه بالایی به ماهیت فعالیت شرکت و طرح‌های توسعه احتمالی آن داشته باشند، از این‌رو گزارش‌های ارزش‌گذاری آنها برای خریداران احتمالی اهمیت بالایی دارد. در سال‌های گذشته تجربه عرضه‌های اولیه در بازارهای مطرح سهام در سراسر دنیا نشان داده که سرمایه‌گذاری در این عرضه‌ها، هم می‌تواند پر سود باشد و هم پر ریسک، با این حال بیشتر این عرضه‌ها از سوی کارشناسان موفق ارزیابی شده است. در ایران اما این قدم‌های نو رسیده در بازار سهام در طول سال‌های گذشته از جذابیت بیشتری برخوردار بوده‌اند. تجربه عرضه‌های اولیه انجام‌شده در بورس و فرابورس حکایت از آن دارد که این شرکت‌ها به‌جز در موارد معدود، در بسیاری از موارد توانسته‌اند سودی معقول را برای سرمایه‌گذاران خود به ارمغان بیاورند، با این‌حال این سودآوری با سایر کشورها متفاوت بوده و به دلیل ریسک بسیار اندکی که دارند، در عمل می‌توانند به یکی از مهم‌ترین راه‌های جذب سرمایه در بازار سهام تبدیل شوند.

مشارکت در عرضه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اولیه

اما این اقبال به مشارکت تا چه حد بوده است؟ بررسی آمار و ارقام به ثبت رسیده در بازار سهام از سال‌های گذشته تاکنون نشان می‌دهد که حتی با درنظرگرفتن افت قابل‌توجه مشارکت عمومی در عرضه‌های اولیه در دو سال‌اخیر، بازهم بازار سهام نسبت به ۵ سال‌گذشته از حیث اقبال عمومی به فرآیند عرضه‌های اولیه بسیار جلوتر مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که در نخستین عرضه اولیه سال‌۹۶ تعداد کدهای خریدار عرضه اولیه نماد معاملات «پرداخت» متعلق به شرکت به‌پرداخت تنها ۶۷۸۴۹ نفر بوده است؛ این در حالی است که این رقم در سال‌۹۹ به ۶/ ۵‌میلیون نفر رسیده که این میزان از تقاضا در آن دوره متعلق به عرضه نماد «بپیوند» بوده است. در حال‌حاضر اما خوش‌بینی‌ها نسبت به عرضه‌های اولیه بسیار کمتر از حد معمول در سال‌های گذشته است. افت قابل‌توجه قیمت سهام در طول نیمه دوم سال‌۹۹ تا‌ ماه‌های پایانی سال‌۱۴۰۰ و در نتیجه رویگردانی بسیاری از فعالان بازار سهام از این بازار سبب شده تا در طول دو سال‌گذشته تعداد مشارکت در عرضه‌های اولیه تا حد زیادی کاهش یابد، با این‌حال تعداد مشارکت‌کنندگان در عرضه‌های اولیه همچنان با تعداد افرادی که در سال‌های قبل از رونق بورس به سمت این عرضه‌ها می‌آمدند فاصله قابل‌توجهی دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در آخرین عرضه اولیه انجام‌شده در بازار سهام که امکان خرید برای اشخاص حقیقی نیز در آن فراهم بوده است، عرضه نماد معاملاتی «سآبیک» متعلق به شرکت سیمان‌آبیک تنها مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی توانسته یک‌میلیون و ۹۳۵‌هزار و ۳۲۷ نفر را به خود جلب کند. همان‌طور که پیدا است این عرضه انجام‌شده تا در تاریخ ۲۸ اردیبهشت‌ماه نسبت به عرضه «بپیوند» افتی قابل‌توجه را در جذب کدهای حقیقی بازار برای شرکت در عرضه‌های اولیه شاهد بوده؛ به‌طوری که در عرض۲۰‌ماه تعداد کدهای فعال‌شده در فرآیند خرید به میزان ۶۵‌درصد افت داشته است. همین کاهش را دلیلی بر این مدعا می‌دانند که عرضه‌های اولیه جذابیت سابق را ندارد، با این حال نمی‌توان منکر این نکته نیز شد که تا زمانی که این عرضه‌ها با شکست روبه‌رو نشوند، می‌توان روی آنها برای توسعه کمی بازار سهام و تنوع‌بخشی به سبد بزرگ بورس و فرابورس کمک کرد.

اما از بحث‌های کلی درگرفته پیرامون این موضوع که بگذریم، بنا بر آمار منتشرشده اوضاع خود عرضه‌های در دو‌ماه گذشته مناسب بوده است. اولین عرضه در این سال‌ مربوط به نماد آسیاتک بود که در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری انجام شده است. این نماد که با قیمت هر سهم ۶۶۶‌تومان عرضه‌شده در نهایت توانسته طی یک هفته به قیمت ۱۵۵۵ برسد که از کسب بازدهی ۱۳۳‌درصدی در این نماد حکایت دارد. پس از این عرضه نیز نماد «ددانا» در بازار عرضه‌شده است که آن هم توانسته از نقطه اولیه خود یعنی قیمت هر سهم ۲۸۱۲‌تومانی تاکنون رشد خوبی را شاهد باشد. آخرین معاملات این نماد حکایت از آن دارد که قیمت هر سهم از نماد یادشده به محدوده ۴۴۰۰‌تومانی رسیده است. آخرین عرضه نیز مربوط به سیمان‌آبیک (سآبیک) بوده که در تاریخ ۲۸ اردیبهشت‌ماه سال‌جاری در قیمت ۱۲۲۵‌تومان عرضه‌شده و صف خرید آن روز گذشته آن‌هم به دلیل مجموع عمومی سالانه عرضه شد و در این بازه زمانی ۹ روزه، رشدی ۴۲‌درصدی را رقم زد.

دو نگاه مخالف

تقریبا در اوایل زمستان سال‌گذشته بود که رکود بازار سهام طاقت همه فعالان این بازار را طاق کرده و بسیاری را به این باور رسانده بود که در شرایط کنونی، بازار به هیچ‌وجه کشش عرضه‌های اولیه را ندارد. روزهای سختی برای بازار سهام بود. شاخص‌کل بورس در محدوده یک‌میلیون و ۲۰۰ تا یک‌میلیون و ۱۰۰‌هزار واحد دست و پا می‌زد بی‌آنکه امیدی به بهبود شرایط باشد. بسیاری پس از گذر حدودا ۱۵‌ماه به این نتیجه رسیده بودند که بورس احتمالا قرار است تا مدتی طولانی در این رخوت باقی بماند و از این‌رو امیدی به بهبود تقاضا در بازار و در نتیجه افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در این بازار نداشتند. در این میان بازار سهام شاهد چند پذیره‌نویسی موفق بود و عرضه‌های اولیه نیز هرچند کم اما به قوت خود باقی بود، با این‌وجود عرضه‌های اولیه که در سال‌۱۴۰۰ دیگر تجربه موفقی مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی برای بازار سهام به حساب نمی‌آمدند، این ابهام را درمیان اهالی بازار سهام به‌وجود آورده بود که اساسا چرا در این وضعیت باید شاهد تداوم عرضه‌های اولیه یا پذیره‌نویسی‌ها باشیم، یعنی دقیقا زمانی که نه وعده و وعیدهای دولت توانسته بود کمکی پایدار به بازار سهام کند و نه جلسات متعدد مقامات اقتصادی با حقوقی‌ها راه به‌جایی برده بود، چرا باید همین اندک تقاضای موجود را به سمت خرید نمادهایی سوق داد که در عمل سود چندانی را هم نصیب فعالان بازار نمی‌کند؟ ولی در مقابل این ادعا مطرح بود که به‌طور سنتی پول لازم برای خرید عرضه‌های اولیه از بیرون به بازار می‌آید و ثانیا مبلغی که صرف خرید عرضه‌های اولیه می‌شود نسبت به ارزش معاملات ثبت‌شده در آن موقع از سال ‌رقم چندانی را شامل نمی‌شد.

این گروه از فعالان و کارشناسان بازار سهام بر این باور بودند که بازار یادشده در مقطع کنونی صرفا به این دلیل که در بحران و روندی نزولی قرار دارد، نباید منافع بلندمدت خود را نادیده بگیرد و مواردی نظیر عمق‌بخشی به بازار سهام و افزایش تعداد نمادها را به تعویق بیندازد. به گفته این عده بازار سهام باید برای توسعه کمی و کیفی خود برنامه‌ای مدون داشته باشد تا در زمان وقوع بحران به‌جای آنکه در لاک دفاعی فروبرود و صرفا عکس‌العمل نشان بدهد، به کنشگری فعالانه روی آورد؛ از این‌رو حتی اگر استقبال از این عرضه‌ها تحت‌تاثیر شرایطی نظیر بروز رکود در بازار سهام کم شود بازهم جایز نیست که عرضه‌های اولیه متوقف شود. این مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی دسته از کارشناسان و فعالان بازار عمدتا بر این باور بودند که می‌توان برای آنکه درخصوص برخی از عرضه‌ها ظرفیت زیرساختی بازار اشغال نشود و مردم نیز برای عرضه‌های کوچک بی‌جهت درگیر نباشند، برخی از شرکت‌ها به اشخاص حقوقی نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری عرضه شود تا از این رهگذر هم سرمایه‌گذاری غیرمستقیم برای مردم جذاب‌تر شود و هم اگر قرار است تا ازدیاد عرضه‌های اولیه (که چندان ادعای معقولی به‌نظر نمی‌آمد) برای بازار مشکلی ایجاد کند، این مشکل با عرضه به صندوق‌ها مرتفع شود.

اثبات خلاف در گذر زمان

ادعاهای مختلفی پیرامون عرضه‌های اولیه در این چندسال اخیر مطرح ‌شده است که در این میان به‌جز اخلال در جریان عرضه و تقاضا که پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر به آن اشاره شد، گران ‌بودن عرضه‌ها را هم می‌توان مطرح کرد. برخی بر این باور هستند که برخی از عرضه‌های انجام‌شده به‌خصوص در سال ‌۹۹ آنچنان‌که باید به ارزش واقعی خود نزدیک نبوده و با بهایی بالاتر از ارزش واقعی عرضه ‌شده‌اند. ادعایی که از سوی برخی تحلیلگران تایید می‌شد و برخی نیز مستنداتی در جهت رد آن ارائه می‌کردند. در مجموع می‌توان گفت حتی اگر این فرض درست باشد بازهم این وضعیت مانع از آن نشده که مردم به‌ طور کامل از خرید سهام تازه‌وارد به تابلوی معاملات پرهیز کنند. حتی با گذشت زمان می‌توان این ادعا را نیز مردود دانست که عرضه‌های اولیه مانعی بر سر راه رونق بازار سهام بوده‌اند.

بر این اساس شاخص‌کل سهام از ابتدای سال‌۱۴۰۱ تا به اینجای کار در حالی توانسته بازده مثبت را به ثبت برساند که از بهمن‌ماه گذشته که روند صعودی در این بازار آغاز شده تاکنون، عرضه‌های اولیه نیز جریان داشته‌اند. همین امر نشان می‌دهد عرضه و تقاضا در بازار سهام به ‌جای آنکه متاثر از جریان پول اندک جذب‌شده به عرضه‌های اولیه باشد، از عواملی نظیر تحولات روی‌داده در بازارهای جهانی، قیمت‌گذاری‌های دستوری در صنایع مختلف و عوامل اقتصادی و سیاسی کلان اثر پذیرفته است. تجربه ‌ماه‌ها و حتی دهه‌های قبل نیز حکایت از آن دارد که بازار هنگام افزایش ارزندگی در برخی از صنایع و نمادها بدون آنکه منتظر مسائل حاشیه‌ای بماند ورود پول را شاهد بوده، در شرایطی هم که فضا برای سرمایه‌گذاری از حالت مطلوب خارج ‌شده حتی با قوی‌ترین وعده‌ها و مشوق‌ها نتوانسته از حالت رکودی خارج شود. از این‌رو می‌توان نتیجه گرفت که پول عرضه‌های اولیه از دل معاملات عادی سهام بیرون نمی‌آید.