اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه

آموزش حسابداری حقوق و مزایا
حسابداری حقوق و مزایا در دانشگاه های علوم پزشکی و سایر ادارات دولتی
طبقه بندی بازارهای مالی
بازارهای مالی بر پايه معیارهای متفاوتی قابل طبقهبندی هستند:
طبقهبندي بر اساس نوع دارايي
طبقهبندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
طبقه بندي بر اساس سررسيد تعهدات مالي
بر اساس نوع دارايي، ميتوان بازار اوراق بهادار را به دستههاي زير تقسيمبندي كرد:
الف- بازار سهام در این بازار، سهام شرکتها که نشانگر مالکیت دارنده آن در شرکت است، دادوستد میشود.
ب - بازار اوراق بدهی بازاری است که در آن ابزارهای با درآمد ثابت(اوراق قرضه) دادوستد میشوند.
ج - بازار ابزارهاي مشتق بازاري است براي معاملات ابزارهايي مبتني بر داراييهاي مالي يا فيزيكي كه از آن جمله مي توان به اختيار معامله و قرارداد آتي اشاره كرد.
طبقه بندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار:
بازار دست اول (اولیه) شرکتها، مؤسسات و بنگاههای اقتصادی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند كه اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود، بهدست میآورند. واگذاری اوراق بهادار و تأمین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام میشود. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر میشوند. براین اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است.
بازار دست دوم (ثانویه) پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به منظور آن که این اوراق بتوانند مورد دادوستد قرار گیرند، به بازار دیگری نیاز است که به آن بازار ثانویه اوراق بهادار گفته میشود. در این بازار، اوراق قابلیت دادوستد پيدا ميكنند. وجود بازار دست دوم، صرفاً به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگي اوراق بهادار منتشر شده در بازار دست اول را افزایش دهد، ضمن اینکه شرایطی فراهم میآورد که قرضدهندگان و قرضگیرندگان در صورت لزوم به آسانی بتوانند تصمیمات سرمایهگذاری خود را تغییر داده، به فروش اوراق بهادار خریداری شده یا خرید اوراق بهادار دیگر اقدام نمایند.
دادوستد در بازار دست دوم به دفعات نامحدود انجام میشود و بنابراین با جابجا شدن مالکیت ابزارهای مالی قابل دادوستد در آن بازار، قدرت نقدشوندگی زیادی ایجاد میشود. در این حالت، از نقد شدن پیش از سررسید بدهی واحدهای متقاضی سرمایه یا ناشران اوراق بهادار جلوگیری میشود و در نتیجه ضربههای کمبود نقدینگی تأثیر محدودتری بر واحدهای سرمایهگذار خواهد داشت.
طبقه بندي بر اساس سررسید تعهدات مالی:
بنا به تعریف، اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر داراییهای مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یکسال دارند. همچنین میتوان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاههای تجاری این امکان را میدهند که به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.
ب ) بازار سرمایه
برپایه طبقهبندی بازار مالی با نگرش به سررسید داراییها، بازار سرمایه به بازار دادوستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و داراییهای بدون سررسید اطلاق میشود. این بخش از بازار مالی نقش مهمتری در گردآوری منابع پساندازی و تأمین نیازهای سرمایهگذاری واحدهای تولیدی دارد. بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گستردهتر است و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است.
مهمترین کارکرد بازارهای مالی شامل بازارهای پول، سرمایه و بیمه در اقتصاد ملی، تجهیز منابع پس اندازی و هدایت آن به سوی فعالیتهای مولد اقتصادی است، ضمن آنکه تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک اقتصادی نیز اغلب در شمار کارکردهای این بازارهاست.
مدیرعامل فرابورس ایران در نشست «بازار مشتقه در ایران، راهکارها و چالشها» عنوان کرد
میثم فدایی مدیرعامل فرابورس ایران در نشست «بازار مشتقه در ایران، راهکارها و چالشها» چالش نخست معاملات مشتقه در ایران را «هسته معاملات» دانست و گفت: هسته فعلی برای معاملات نقدی طراحی شده است و امکان بالقوه برای معاملات آتی و آپشن را ندارد با این حال همه درک کردهاند که بازار سرمایه راه درمانی اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه جز معاملات مشتقه ندارد.
به گزارش مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، فدایی با اشاره به اینکه نمیتوان هر سه سال یک بار منتظر تکرار رخدادهای سال 93 و 99 بود، عنوان کرد: با توجه به تلاطمهای اقتصادی باید بتوانیم در بازارهای صعودی و نزولی ابزار سودآوری در اختیار مردم قرار دهیم تا در هر روندی امکان سودآوری وجود داشته باشد و لزوما منتظر تکرار چنین روزهایی نباشیم.
مدیرعامل فرابورس ایران با اشاره به مطالعات علمی روی ابزارهای آتی در سطح بینالمللی، گفت: امروز ابزار مشتقه حتی میتواند به کمک شرکتهایی بیاید که با مشکل کمبود انرژی در فصول مختلف مواجه هستند، به عنوان مثال شرکتهایی وجود دارند که نه در تابستان کار میکنند و نه در زمستان از این رو کم کم به ابزارهای آتی آب و هوا هم نیازمند خواهیم بود.
فدایی در این نشست که با حضور مدیرعامل بورس انرژی، عضو هیات مدیره شرکت بورس تهران و مدیر بازار مشتقه و صندوقهای کالایی بورس کالا برگزار شد، تاکید کرد که طی سالهای اخیر نگاه به بازار مشتقه تغییر کرده و از این دیدگاه که بازار مشتقه ابزاری تجملی است، فاصله گرفتهایم.
فدایی در ادامه به مسائل اجرایی در خصوص معاملات مشتقه پرداخت و با تاکید بر اینکه «هسته معاملات» چالش اصلی حال حاضر است، بیان داشت: معاملات آتی و آپشن بر سامانه معاملات نقدی به سختی قابل انجام است.
مدیرعامل فرابورس ایران در تشریح تبعات و اثرات این مشکل عنوان کرد: به خاطر این موضوع سیستم محاسبه مارجین وجود ندارد و راهکار جایگزین برای این خلأ در حال حاضر، راه حل توثیق سهام است پس هر معاملهگری که خواهان فعالیت در مشتقه باشد باید حتما سهام داشته باشد که این موضوع خود چالشبرانگیز است.
او اضافه کرد: البته شرکت سپردهگذاری مرکزی توثیق الکترونیکی سهام را اجرایی کرده که راهاندازی آن گام مثبتی در این زمینه است.
فدایی در ادامه با اشاره به قدمهای مثبت برداشته شده در زمینه توسعه ابزار آتی در ارکان بازار، افزود: در فرابورس هم روی شاخص هموزن، آتی وجود دارد که اختیار خرید و اختیار فروش روی آن امکان پذیر است. با وجود صندوقهای سرمایهگذاری امکان تعریف آتی وجود دارد و مسئله قابل تحویل بودن که موضوعی فقهی بود حل شده است.
مدیرعامل فرابورس ایران همچنین به دغدغهها در مورد جایگاه Short Selling (فروش استقراضی) از نگاه فقهی پرداخته و گفت: Short Selling هیچ مشکل فقهی ندارد و در این زمینه مصوبه وجود دارد، بلکه نبود سامانه تامین به مفهوم تامین سهام برای short seller چالش اصلی این معاملات است.
او با اشاره به تلاشهای صورت گرفته در زمینه نمادهای بسته در فرابورس بیان داشت: در بازار اول و دوم به غیر از مجمع سالانه، نماد متوقف شدن دیگری نداریم، اگر این روند تداوم پیدا کند میتوانیم روی نمادهای سهامی هم بدون هیچ چالشی ابزار مشتقه داشته باشیم.
مدیرعامل فرابورس ایران در بخش پایانی صحبتهایش با دعوت از متخصصان حوزه hedge fund برای پیوستن به نهادهای مالی، عنوان کرد: فرد متخصص در این زمینه چندان دیده نشده است و فقط موارد محدودی تقاضا از سمت صندوقها وجود داشته است که فرابورس ایران در این زمینه حمایتهای لازم را خواهد کرد.
تکنولوژی چالش مهم معاملات مشتقه
علی نقوی مدیرعامل بورس انرژی در ادامه این نشست به تشریح وضعیت ابزارهای مختلف مشتقه در این بورس پرداخت و عنوان کرد: ارزش تجمعی معاملات سلف موازی استاندارد مبتنی بر نفت خام و برق و متانول و میعانات در بورس انرژی 57 هزار میلیارد تومان بوده است.
نقوی با تاکید بر روند رو به رشد قراردادهای آتی در بورس انرژی، اظهار داشت: اسفند سال گذشته از این قراردادها رونمایی شد و اکنون معاملات روی نفتا و متانول در حال انجام است. ضمن آنکه معاملات روی ال پی جی و میعانات در آینده شروع میشود و معاملات بنزین نیز در مرحله مطالعات است.
مدیرعامل بورس انرژی یکی از چالشهای این بورس برای توسعه ابزارهای مشتقه را نبود گواهی سپرده کالایی دانست و گفت: این گواهیها در بورس انرژی به خاطر پیچیدگیهای حاملهای انرژی و انحصار عرضهکننده بحث فنی دارد اما در دستور کار است.
نقوی کمبود آگاهی در مورد معاملات مشتقه را هم چالش دیگری در این حوزه برشمرد و گفت: برای مثال عدم آگاهی وزارت نفت نسبت به گواهی سپرده چالش ایجاد کرده است.
به گفته وی بازار مشتقه نیازمند تکنولوژی است و هر چهار بورس ایران از نظر تکنولوژی نیاز به توسعه دارند که با همکاری استارتاپها میتوان بخشی از مشکلات را برطرف کرد.
لزوم حرکت مشتقه به سمت داراییهای مالی
محمد جواد میرطاهر عضو هیات مدیره شرکت بورس تهران در ادامه نشست «بازار مشتقه در ایران، راهکارها و چالشها»به مقایسه معاملات مشتقه ایران و دیگر کشورها پرداخت و گفت: در حالی مشتقه ایران بیشتر روی کامودیتیها وجود دارد که در جهان عمده معاملات روی داراییهای مالی است و حل شدن مشکلات زیرساختی باعث میشود در ایران نیز مشتقه به سمت داراییهای مالی برود.
عضو هیات مدیره بورس تهران یکی از مهمترین الزامات استفاده از ابزار مشتقه را کمک به فرآیند کشف قیمت دانسته و ابراز داشت: مشتقه به معنای تشکیل دادن بازار متشکلی است که افراد درباره قیمت آینده با یکدیگر صحبت میکنند. مشتقات ارزی میتواند به اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه کشف قیمت ارز در آینده اقتصادی ایران کمک کند.
میرطاهر با تاکید بر اینکه در ایران هم افراد بسیار ریسکپذیری وجود دارند، افزود: اگر ابزارها و بازارهای متشکل وجود داشته باشد این افراد به سمت این بازارها هدایت و راهنمایی میشوند، در غیر این صورت مشکلات قانونی و فراقانونی به وجود خواهد آمد.
عضو هیات مدیره شرکت بورس تهران به اقدامات این بورس در زمینه رفع چالشهای معاملات مشتقه اشاره داشت و گفت: این موضوع در جلسات بورس تهران مطرح شده است که اگر بتوانیم فکری برای بازار ثانویه، بازارسازی و بازارگردانی و نوسانپذیری کنیم، اوراق مشتقه روی داراییهای مالی هم تعریف خواهد شد.
میرطاهر «لزوم مشخص شدن جایگاه hedge fund»، «تسهیل اختیار خرید و فروش تبعی» و «طراحی اوراق آتی و آپشن روی صندوقها» را از جمله راهکارهایی دانست که به توسعه و تعمیق بازار مشتقه کمک خواهد کرد.
اهمیت ابزارهای مشتقه کنار هم
رحمان آراسته مدیر بازار مشتقه و صندوقهای کالایی بورس کالا نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه چشمانداز بازار مشتقه بر اساس رصد معاملات بورسهای ایران امیدوارکننده است، عنوان کرد: خوشحالیم که بورس کالا به عنوان پیشرو در این زمینه شناخته شده است؛ بورس کالا از سال 87 شکل گرفت و در ابتدای راه با توجه به عدم شناخت، چندان موفق نبود تا اینکه آتی سکه راه افتاد و به دلایل غیر منطقی این بازار بسته شد.
او با تاکید بر گسترده بودن بازار آتی برای انواع و اقسام داراییها چه کالایی و چه بهادار، در مورد بازار آتی زعفران بورس کالا، گفت: پیش از راهاندازی این بازار مرجع قیمت نقدی زعفران وجود نداشت، زنجیرهای از ابزارهای ملی را روی زعفران راهاندازی کردیم و اکنون به مرجع قیمت تبدیل شدیم و 600 هزار موقعیت باز در آپشن زعفران داریم که جای خوشحالی دارد.
مدیر بازار مشتقه و صندوقهای کالایی بورس کالا در ادامه اظهار داشت: یک نکته مهم باید دیده شود که آتی و آپشن و فوروارد و دیگر ابزارها به تنهایی در کشور به نتیجه نخواهد رسید و باید با ابزارهای دیگر شکل بگیرد، برای مثال یکی از علتهای موفقیت در آتی زعفران، بحث گواهی سپرده زعفران بود.
او در پایان در تشریح دیگر اقدامات این بورس در زمینه مشتقه اظهار کرد: برنامههایی برای آتی و گواهی سپرده طلا از جمله شمش داریم که بعد از فراهم شدن زیرساخت و اتمام مطالعات راه اندازی میشود چرا که مشکل مالیاتی گواهی سپرده نیز حل شده است.
انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه
حامد امیری
اوراق بهادار مفهومی است که حتما آن را شنیدهاید و ممکن است کمی با آن آشنایی داشته باشید. اما این نیز امکان دارد که به طور کامل با تعریف آن آشنایی نداشته و حتی انواع آن را نشناسید.
به همین منظور است که موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان سعی کرده است با تهیه این مطلب این مفهوم را بیشتر توضیح داده و انواع آن را نیز نام ببرد.
پس برای آن که با اوراق بهادار به طور کامل آشنا شوید این مطلب را از دست ندهید و نظرات خود را در این مورد با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.
فهرست موضوعات ( برای مطالعه هر عنوان روی آن کلیک کنید)
اوراق بهادار چیست؟
طبق تعریفی که وکیل پایه یک اصفهان ارائه می دهد: اوراق بهادار یک ابزار مالی است که هرکس با داشتن آن می تواند داد و ستد کند زیرا که از ارزش مالی برخوردار است.
این اوراق به علت همین ارزش مالی که دارند بسیار مورد توجه سرمایه گذاران و سرمایه پذیران قرار گرفتهاند. به این صورت که اوراق بهاداری را که مورد تأیید و تضمین نهادهای دولتی و خصوصی است خریداری می کنند یا از آن سود می برند.
وکیل دادگستری اضافه می کند آن شرکتی که اقدام به انتشار اوراق بهادار می کند منتشر کننده و یا ناشر نامیده می شود.
همچنین لازم به ذکر است که این اوراق متناسب با هدفی که ناشر دارد و همچنین کارکردهای خود ورقه، ممکن است قیمتهای مختلفی داشته باشد.
و شکلهای انتشار این اوراق نیز ممکن است متفاوت باشد، به عنوان مثال امکان دارد که به شکل صدور گواهی و یا بدون گواهی و به وسیله اینترنت منتشر شود.
اوراق بهادار چه انواعی دارد؟
بنا به گفته وکیل مالی در اصفهان اوراق بهادار به سه گروه اصلی تقسیم شدهاند:
• اوراق حقوق صاحبان سهام
• اوراق بدهی
• ابزارهای مشتقه
در ادامه هر یک از اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه این موارد را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.
الف) اوراق حقوق صاحبان سهام
یک شرکت ممکن است سهام خود را به بخشهای مساوی تقسیم کند و تحت عنوان سهام شرکت به فروش بگذارد. حال هر کس که این سهام به فروش گذاشته شده را خریداری کند به همان میزان صاحب سهام آن شرکت خواهد شد.
این شخص با خریداری کردن سهام آن شرکت تمامی حقوقی که صاحبان سهام دارند را دارا می شود و به نوعی در آن شرکت مالکیت دارد. سهام خود دارای انواعی است که بدین شرح است:
• سهام عادی: که از متداولترین نوع اوراق بهادار است، به طور معمول در بورس اوراق بهادار مور معامله قرار می گیرد. این نوع سهم هم ارزش بازاری دارد و هم ارزش اسمی. ارزش اسمی هر سهم عادی ۱۰۰۰ ریال است و ارزش بازاری آن متناسب با عرضه و تقاضای آن سهم تعیین می شود.
• سهام ممتاز : سهام ممتاز به سهامی گفته می شود که با کمی تفاوت نسبت به سهام عادی از سوی شرکتها منتشر می شود. مثلا شرکت بخشی از سهام را با ۱۰% افزایش قیمت نسبت به ارزش اسمی آن منتشر می کند و به این ترتیب سودی اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه که به دست می آورد ۱۰% بیشتر از قیمت اسمی سهام است. به همین جهت این سهام نسبت به سهام عادی برتری داشته و سهام ممتاز نام گرفته است.
ب) اوراق بدهی
اوراق بدهی که اوراق قرضه نیز نام دارد در حقیقت راهی است برای آن که شرکتها بتوانند منابع مالی پروژههای خود را تأمین کنند. چون زمانی که یک شرکت منبع مالی کافی برای انجام یک پروژه نداشته باشد با مشکلات متعددی روبرو می شود.
به همین جهت با اننتشار اوراق بدهی یا قرضه این کمبود منابع مالی خود را جبران می کند. زیرا این روش روشی سادهتر و کم هزینهتر از دیگر روش های تأمین منابع مالی است.
اما مهمترین اوراق بدهی اوراق مشارکت دولتی و شرکتی است. زیرا به این طریق سرمایه گذاران با خرید این اوراق در آن پروژه شراکت می کنند.
ج) اوراق مشتقه
یکی دیگر از راههای سرمایه گذاری در اوراق بهادار خرید اوراق مشتقه است. اوراق مشتقه برخلاف اوراق سهام، خود هیچ ارزشی ندارند و ارزش آنها وابسته به یک کالا است و در حقیقت این اوراق به پشتوانه آنها صادر شدهاند. به عنوان مثال اوراق مشتقه طلا به پشتوانه طلا صادر شده و قیمت آن متناسب با قیمت طلا تعیین می شود، و یا اوراق مشتقه ارز و یا سکه و از این قبیل.
اوراق مشتقه به ۴ دسته مختلف تقسیم می شود:
• قرارداد سلف
• قرارداد آتی
• قرارداد اختیار معامله
• قرارداد معاوضه
بورس اوراق بهادار به چه معناست؟
بورس اراق بهادار طبق آنچه که وکیل مالی در اصفهان بیان می کند یک بازار ایجاد شده و رسمی برای سرمایه است و در آن سهام شرکتها یا اوراق قرضه دولتی یا شرکتهای خصوصی در چهارچوب قوانین و مقررات خاصی خرید و فروش می شود.
ویژگی مهمی که این بورس دارد این است که به صورت قانونی از صاحبان پساندازها و سرمایههای راکد حمایت می کند. در حقیقت کسانی که سرمایه و یا پس اندار راکد دارند می توانند در بورس اوراق بهادار که یک مرجع رسمی و مطمئن است سرمایه گذاری کنند و با خرید اوراق بهادار از دولت و شرکتهای معتبر سود معینی به دست آورند.
بورس اوراق بهادار باعث این می شود که منابع مالی شرکتهای خصوصی و دولتی تأمین شود. علاوه بر آن کشورهایی که بورس اوراق بهادار پیشرفتهتری دارند، رشد اقتصادی بهتری نیز تجربه می کنند. سیستم بانکی نیز می تواند از طریق بورس اوراق بهادار نقدینگی مورد نیاز خود را به دست آورد.
به گفتهی وکیل خوب اصفهان اصلیترین وظیفهای که بورس اوراق بهادار دارد این است که بازاری شفاف و واضح برای خرید و فروش اوراق بهادار فراهم کند.
البته لازم به ذکر است که بورس اوراق بهادار مسئولیتهایی نیز دارد که به این ترتیب است:
۱٫ پذیرفتن یا لغو پذیرفتن اعضا از جمله کارگزاران، معاملهگران، اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه بازارگردانان و مشاوران و مدیران سرمایهگذاری
۲٫ پذیرفتن یا لغو پذیرفتن ابزارهای مالی قابل خرید و فروش در بورس
۳٫ ایجاد یک سیستم دادوستد مناسب و کارآمد
۴٫ ایجاد یک سیستم مناسب و کارآمد جهت تسویه و پایاپای دادوستد
۵٫ ایجاد یک سیستم مناسب به منظور نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضا
۶٫ ایجاد امکانات و تسهیلات لازم جهت توزیع و انتشار اطلاعات مربوط به دادوستد
اوراق اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه بهادار قابل معامله
الف) اوراق مشارکت
یک شرکت می تواند با انتشار اوراق مشارکت منبع مالی که مورد نیاز برای فعالیتش است را به دست آورد. افراد نیز با خرید اوراق مشارکت می توانند در آن فعالیتی که شرکت انجام داده است شریک شده و سهمی ببرند.
یک شرکت برای آن که بتواند اوراق مشارکت منتشر کند باید ثابت کند که فعالیتش توجیه اقتصادی داشته و بانک مرکزی یا سازمان بورس آن را تأیید کنند.
سپس مجوز انتشار اوراق مشارکت را می گیرد. با انتشا اوراق مشارکت، شرکت ناشر تضمین می کند که در مواعد مشخص سود معینی را به صورت علیالحساب به صاحبان اوراق پرداخت کند.
در پایان فعالیت شرکت سود قطعی را حساب نموده و چنانچه این سود از سودهای علیالحساب پرداخت شده بیشتر باشد، مابهالتفاوت آن را پرداخت می کند.
ب) اوراق اجاره
اگر یک شرکتی بخواهد کارش را گسترش داده و ابزارآلات بیشتری خریداری کند اما منابع مالی مورد نیاز برای خرید آنرا نداشته باشد، می تواند به یک سازمان مالی مراجعه نموده تا آن سازمان اوراق مشارکت منتشر کند.
این سازمان نهاد واسط نامیده می شود. نهاد واسط اوراق مشارکت منتشر شده را به سرمایهگذارای می فروشد و با مبلغ به دست آمده ابزارآلاتی که شرکت احتیاج دارد را خریداری می کند و آن را به آن شرکت اجاره می دهد.
این شرکت وظیفه دارد که اجارهبهای آن ابزار را به نهاد واسط در مواعد مقرر بپردازد تا آن نهاد نیز آن اجاره بها را سرمایهگذاران پرداخت کند. پس از آن که دوره اجاره به پایان رسید نهاد واسط ابزار را به شرکت می فروشد و با مبلغ آن اصل سرمایهی سرمایهگذاران را پرداخت می کند.
همانطور که پیش از بیان شد، معاملات سهام در بورس اوراق بهادار حجم زیادی از معاملات را به خود اختصاص داده است. و هرکس می تواند با خرید سهام یه شرکت به همان اندازه مالک شرکت شود.
به طور مثال اگر سهام یک شرکت ۱ میلیارد تومان ارزش داشته باشد و به ۱۰ قسمت تقسیم شود هرکس با خرید یک قسمت از آن مالک یک دهم از آن کارخانه می شود.
همچنین این را نیز بیان نمودیم که متداولترین سهام که مورد معامله قرار می گیرد سهام عادی است. سهام عادی دارای دو ارزش است، یکی ارزش بازاری که متناسب با میزان عرضه و تقاضای آن سهم تعیین می شود و یکی ارزش اسمی که به موجب قانون ایران ارزش اسمی سهام عادی ۱۰۰۰ ریال است.
نتیجه گیری
از این مطلب دریافتیم که اوراق بهادار یک ابزار و اهرم مالی است و هرکس می تواند آن را در بورس اوراق بهادار خرید و فروش کنند. سرمایه گذاران می توانند سرمایههای راکد خود را در این بورس سرمایه گذاری کنند و به این ترتیب سود به دست آورند.
شرکتها نیز می توانند با انتشار اوراق بهادار منابع مالی که برای انجام پروژه و طرح خود دارند را تأمین کنند و به این ترتیب سرمایه گذاران را در سود به دست آمده از آن پروژه شریک کنند.
این مقاله را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید
این مطلب توسط حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری نگاشته شده است. برای مشاوره حقوقی با ایشان دکمه زیر را کلیک کنید.
حکم معامله اضطراری چیست؟
معامله اضطراری، یعنی اینکه فردی در وضعیت بهوجود آمده از اضطرار، معاملهای انجام میدهد که در وضعیت عادی، حاضر به انجام این معامله نبوده است.
چه کسانی باید مالیات سکه بدهند؟
از سال ۱۳۹۷ به بعد، اشخاصی که از بانک مرکزی سکه خریداری میکردند، مکلف به پرداخت مالیات بودند. ولی در سالهای اخیر، بیشتر از دو برابر مالیات سکه افزایش یافته است.
مالیات بر ارزش افزوده به چه مشاغلی تعلق میگیرد؟
ارزشافزوده به ارزشی گفته میشود که در اثر سعی افراد از قبیل فکری و جسمی و ارزشهای حاضر افزوده میگردد و این به معنای تولید میباشد.
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ
زمانی که با یک مسئله حقوقی در زندگی مواجه می شویم اولین کار انتخاب یک وکیل مورد اعتماد و با تجربه است تا بتوانیم در این مسیر بهترین رهنمود ها را دریافت کرده و بهترین نتیجه را در پرو خود بگیریم. با کوچکترین اشتباهی عواقب بدی را برایتان رقم بزند.
همه چیز در مورد ابزار یا قرارداد مشتقه
امروزه کاربرد ابزار مشتقه دیگر آنقدر فراوان شده است که تصور اینکه در بازارهای جهانی حضور داشته باشید، حال چه به عنوان یک بازرگان و یا چه عنوان یک معامله گر و با قراردادهای مشتقه آشنا نباشید سخت است و الزامی است که انواع ابزار مشتقه مانند قرارداد آتی قرارداد فوروارد یا پیمان و سواپ و قرارداد آپشن آشنا باشید. در حقیقت رمز موفقیت شما در بازارهای مالی آشنایی با همین مفاهیم پایه ای بازار است.
تعریف ابزار مشتقه
شاید بارها اسم ابزار مشتقه یا اوراق مشتقه را شنیده باشید.اما این بار اسم مشتق اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه که می آید یاد ریاضی دبیرستان و دانشگاه نیوفتید چرا که این اسم هیچ ارتباطی به مشتق و انتگرال ندارد.ابزار مشتقه،به قراردادی گفته می شود که بر اساس یک پایه دارایی مشخص تعریف شده و قابل معامله باشد حال این پایه دارایی ثابت می تواند یک کالا مثل نفت و طلا و نفره باشد و یا یک شاخص گروهی از سهام و اوراق قرضه و یا حتی ارز کشورها باشد.به طور خلاصه در اینجا معنی کلمه مشتق یعنی برگرفته شده از یک دارایی که قابل ترید و معامله باشد.
یک تصور رایج در مورد ابزار مشتقه وجود دارد و آن این است که ابزار مشتقه دارایی محسوب می شوند و دارای ارزش هستند که این تصور غلط می باشد. چرا که ارزش اوراق مشتقه وابسته به ارزش اوراق بهادار،کالا،شاخص و یا ارز است و خود به طور مستقل دارای ارزش نیستند
دو مثال خاص برای اوراق مشتقه
- ابزار مشتقه در خدمت آب و هوا
برای بیساری از شرکت ها، تغییر آب و هوا می تواند ضررهای خیلی بزرگی به سود آوری آن ها بزند.اگر Hب و هوا نامساعد شود می تواند منجر به زیان و یا حتی سود یک شرکت شود.برای مثال برای یک شرکت سرمایه گذاری در محصولات کشاورزی تغییر آب و هوا و سرد شدن هوا در فرودین که معمولا زمان شکوفه کردن درختان است می تواند منجر به از دست رفتن شکوفه ها و ضرر سنگین به شرکت شود.در این نوع از اوراق مشتقه شرکت می تواند ریسک این اتفاقات که از قبل تا حدودی قابل پیش بینی نیست را مدیریت کند.یک شرکت سرمایه گذار در رویدادهای ورزشی می تواند از اوراق مشتقه برای پوشش ریسک خود استقاده کند چرا که، اگر در روز مسابقه باران ببارد بلیط های کمتری به فروش می رسد و شرکت ضرر سنگینی می کند.
- ابزار مشتقه و نرخ برابری یورو به دلار
فرض کنید یک سرمایه گذار اروپایی بخواهد از طریق یک کارگزار سهام یک شرکت آمریکایی را برحسب دلار است بخرد.اگر این سرمایه گذار مدتی این سهم را نگه داری کند در خطر تغییر نرخ ارز(تغییر ارزش یورو در برابر دلار) است.اگر در این حین ارزش یورو افزایش پیدا کند سود حاصل از فروش سهام شرکت آمریکایی به دلار و تبدیل آن به یورو می تواند گاهی اوقات حتی منجر به ضرر سرمایه گذار هم بشود راه حل چیست؟در اینجا سرمایه گذار همزمان به خرید سهام شرکت آمریکایی می تواند از یک قرارداد آتی ارز و یا سوآپ ارزی استفاده کند تا دیگر نگران تغییر نرخ ارز نشود.
معایا و مزایای ابزار مشتقه در چیست؟
هر ابزاری در دنیای واقعی می تواند معایا و مزایای خاص خودش را داشته باشد ابزار مشتقه هم از این قاعده مستثنا نیست و می تواند مثل یک شمشیر دولبه باشد.در اینجا معایب و مزایا را برایتان مشخص می کنیم
مزایای ابزار مشتقه در بازارهای جهانی
- نقد شوندگی بالا
در بازار اوراق مشتقه نسبت به بازار نقدی معاملات سرعت و قدرت نقد شوندگی بالاتری دارند.این به معنا است که شما می توانید به راحتی کالا و یا اوراق بهادار خود را به پول نقد تبدیل کنید.در بازار معاملات روزز دنیا از نظر حجم معاملات می توان گفت روز به روز استقبال از اوراق مشتقه بیشتر می شود چرا که هزینه تامین مالی(به خاطر استفاده از مارجین) کمتر شده و ریسک ورود به بازار هم کمتر می شود.
وجود اهرم در معاملات مشتقه،آن ها را جذاب کرده است.این که شما در معاملات لازم نیست تمام پول آن را پرداخت کنید می تواند به شما کمک کند در معاملات خود از حجم بیشتری استفاده کنید که در صورت درستی تحلیل سود بیشتری عاید شما می شود.البته اهرم مثل یک شمشیر دولبه است چرا استفاده نادرست از آن می تواند منجر به از دست رفتن سرمایه شما شود.
در قراردادهای آتی به طور مفصل به این موضوع همراه با مثال اشاره شد که یکی از بازیگران اصلی در اوراق مشتقه به ویژه قراردادهای آتی تولید کنندگان و مصرف کنندگان هستند که از ابزار مستقه برای پوشش ریسک مانند ریسک نوسانات قیمت استفاده می کنند.
ابزار مشتقه چیست و چه کاربردهایی دارد؟
در ویدیوی ابزار مشتقه چیست؟ اطلاعاتی در مورد ابزارهای مشتقه با شما صحبت می کنیم و ویژگی های ابزار مشتقه رو مورد بررسی قرار می دیم و کاربردها و انواع اون رو توضیح می دیم. اما به طور خلاصه ابزار مشتقه یکی از ابزارهای بازارهای مالی و مخصوصا بازار ارزهای دیجیتال هست که این امکان رو به معامله گران و سرمایه گذاران بازارهای مالی میده تا ریسک معاملاتی خودشون رو کاهش بدن.
ابزار مشتقه چیست و چه کاربردهایی دارد؟
در ویدیوی اشنایی با ابزار مشتقه ، سعی می کنیم اطلاعاتی در مورد ابزار Derivatives برای شما ارائه کنیم و به بررسی کاربردهای ابزار مشتقه بپردازیم تا بتونین با استفاده از این ابزار روند بازار رو شناسایی کنین و بتونین سودهای زیادی به دست بیارین.
با توجه به اینکه قراره در این ویدیو اطلاعاتی در مورد ابزار مشتقه برای شما ارائه کنیم، بهتره ابتدا مقدمه ای در مورد بازار ارزهای دیجیتال داشته باشیم تا بتونین به راحتی با ابزار مشتقه اشنا بشین و کاربردهای ابزار مشتقه رو یاد بگیرین. بهتره بدونین بازار ارزهای دیجیتال در سال های اخیر به دلیل رشدهای قیمتی زیادی که داشت مورد استقبال خیلی از سرمایه گذاران و معامله گران بازارهای مالی قرار گرفته و به یکی از محبوب ترین بازارهای مالی تبدیل شده. به این ترتیب شما نیز می تونین وارد بازار بشین و به معامله مشغول بشین.
جالب اینجاست که بدونین بازار ارزهای دیجیتال نیز مثل بقیه بازارهای مالی نوسانات قیمتی زیادی داره و سرمایه گذاران و معامله گران زیادی از همین نوسانات قیمت ارزهای دیجیتال سودهای زیادی به دست میارن. شما نیز می تونین وارد بازار ارزهای دیجیتال بشین و از همین نوسانات سود زیادی به دست بیارین.
البته به شرط اینکه آموزش تحلیل تکنیکال دیده باشین و بتونین قیمت ارزهای دیجیتال رو به درستی پیش بینی کنین. همچنین باید با استفاده از تحلیل تکنیکال و پیش بینی قیمت ارزهای دیجیتال بهترین نقاط خرید و فروش ارزهای دیجیتال رو پیدا کنین و با معامله و خرید و فروش در این نقاط سودهای زیادی به دست بیارین.
برای اینکه بتونین تحلیل تکنیکال انجام بدین، باید با انواع ابزارهای تحلیل تکنیکال اشنا باشین و با کاربرد هر کدوم از این ابزارها اشنایی داشته باشین. شاید در این میان اسم ابزار مشتقه رو شنیده باشین و خواستین که با کاربردهای ابزار مشتقه اشنایی داشته باشین. به همین منظور ما در ویدیوی اشنایی با ابزار مشتقه اطلاعاتی در مورد ابزار Derivatives برای شما ارائه می کنیم و برخی از کاربردهای ابزار مشتقه رو یاد بگیرین.
ابزار مشتقه چیست؟
ما می تونیم در پاسخ به سوال ابزار مشتقه چیست؟ این جواب رو بدیم که ابزار مشتقه یکی از ابزارهای بازارهای مالی و مخصوصا بازار ارزهای دیجیتال هست که این امکان رو به معامله گران و سرمایه گذاران بازارهای مالی میده تا ریسک معاملاتی خودشون رو کاهش بدن.
همونطور که گفتیم، بازار ارزهای دیجیتال و بازارهای مالی نوسانات قیمتی زیادی داره و همین موضوع باعث میشه تا سرمایه گذاری و معامله گری ارزهای دیجیتال ریسک های زیادی داشته باشه. به همین دلیل بهتره تا ریسک معاملاتی خودتون رو کاهش بدین. بنابراین ابزار مشتقه نمونه هایی از ابزارهای بازارهای مالی هستن که شما می تونین با استفاده از اون ها ریسک معاملاتی خودتون رو کم کنین.
همونطور که در ویدیوی آشنایی با ابزار مشتقه نیز گفتیم، ابزارهای مالی که به یه مکانیسم مالی خاص یا شاخص یا کالایی مرتبط هستن و از طریق اون ها ریسک های مالی خاص در بازارهای مختلف معامله بشن، ابزار مشتقه گفته میشه. به عبارت دیگه ارزش یه مشتق مالی از قیمت یه کاای اصلی مثل دارایی یا شاخص ناشی میشه و برخلاف اوراق قرضه هیچ اصلی پیش پرداخت نمیشه و درآمد سرمایه ای نیز به اون تعلق نمی گیره.
همچنین ابزار مشتقه به مجموعه ابزارهای مالی گفته میشه که بر اساس و مبنای یه دارایی پایه عمل می کنه و ارزش اون ها از ارزش دارایی های دیگه ای گرفته میشه. نکته قابل توجه این هست که ابزارهای مشتقه ریسک معاملات رو کاهش میدن.
اگه بخواهیم به زبان ساده تر به سوال ابزار مشتقه چیست؟ جواب بدیم، می تونیم بگیم که ابزار مشتقه قراردادی هست که ارزش خودش رو از عملکرد یه موجودیت پایه دریافت می کنه. همچنین این موجودیت می تونه دارایی، نرخ بهره و یا شاخص های مختلف باشه. ابزارهای مشتقه یکی از مهم ترین ابزارهای مالی هستن که سهام و اوراق بدهی نیز دو مورد مهم در این ابزارها هستن.
ویژگی های ابزار مشتقه:
همونطور که گفتیم، شما می تونین برای اینکه در معامله هاتون در بازارهای اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه مالی و به خصوص بازار ارزهای دیجیتال ریسک معاملیتون رو کاهش بدین، از ابزارهای مشتقه استفاده کنین. همچنین ابزار مشتقه ویژگی های زیادی داره که در این قسمت از مقاله ابزار مشتقه چیست؟ به بررسی ویژگی های ابزار مشتقه می پردازیم.
• افزایش معاملات
یکی از ویژگی های ابزار مشتقه، افزایش معاملات هست. بهتره بدونین استفاده از اوراق مشتقه باعث میشه تا معامله گران و تریدرها این امکان رو داشته باشن تا معامله های زیادی انجام بدن. همچنین پایین بودن قیمت اوراق مشتقه ممکنه باعث بشه تا تقاضا برای اون اوراق بیشتر بشه و در نتیجه معاملات کلی بازار نیز با افزایش همراه باشن. به عبارت دیگه اوراق مشتقه باعث افزایش معاملات میشن.
• کاهش ریسک
یکی دیگه از ویژگی های ابزار مشتقه، کاهش ریسک هست. در اصل با عقد قراردادهای مشتقه هر دو طرف معامله با اگاهی و اطلاعات کافی اقدام به معامله می کنند و هر دوی اون ها از شوک های ناشی از نوسانات قیمت در امان می مونن. همین موضوع باعث میشه تا با خیال راحت به فکر تامین دارایی قرارداد در زمان تعیین شده باشن.
• نقدینگی بالا
یکی دیگه از ویژگی های ابزار مشتقه، تقدینگی بالا هست. بهتره بدونین هر کسی که سرمایه خودش رو برای خرید دارایی هایی اختصاص بده، به دنبال راهی هست تا نقدینگی سرمایه خودش رو بالا ببره. وقتی نقدینگی یه بازار بیشتر باشه افراد هر وقت دوست داشته باشن می تونن دارایی های خودشون رو به پول نقد تبدیل کرده و اون رو از معامله خارج کنند.
انواع ابزار مشتقه در بازارهای مالی:
همونطور که در ویدیوی اشنایی با ابزار مشتقه نیز گفتیم، ابزار مشتقه پیچیدگی ها و ریزه کاری های زیادی دارن و شاید استفاده از اون ها برای تازه کارها فکر خوبی نباشه. ولی اشنایی این ابزارها می تونه ما رو با جذابیت های بازارهای مالی اشنا بکنه و کمکمون بکنه تا در زمان مناسب ابزارهای کناسب برای روش سرمایه گذاری خودمون رو انتخاب کنیم و بازدهای سرمایمون رو به حداکثر برسونیم. همچنین استفاده از ابزارهای مشتقه به ما کمک می کنه تا ریسک معاملاتی خودمون رو کمتر بکنیم و بتونین معامله های زیادی در بازارهای مالی و به خصوص بازار ارزهای دیجیتال انجام بدیم و سودهای زیادی به دست بیاریم.
جالب اینجاست که بدونین برای دسته بندی بازارهای و ابزارهای مشتقه به مواردی مثل ارتباط بین دارایی پایه و ابزار مشتقه، نوع اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه دارایی پایه و شرایط بازاری که معامله در اون انجام میشه توجه میشه. همچنین ابزارهای مشتقه رو میشه با توجه به نوع دارایی پایه به دو دسته مالی و کالایی تقسیم کرد. معمولی ترین دسته بندی ابزارهای مشتقه شامل قراردادهای سواپ، قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معاملات و پیامان آتی اشاره کنیم. در ادامه هر کدوم از این ابزارهای رو برای شما معرفی و مورد بررسی قرار می دیم تا با این ابزارهای مشتقه اشنایی داشته باشین.
قرارداد آتی(Future Contract):
یکی از انواع ابزارهای مشتقه، قرارداد آتی یا Future Contract هست. بهتره بدونین قرارداد آتی به اوراق بهاداری گفته میشه که میشه اون ها رو در بازارهای مالی معامله کرد. در این اوراق فروشنده و خریدار بر سر زمان و قیمت مشخص به توافق میرسن تا دارایی خاص رو مورد معامله قرار بدن. در این قراردادها قیمت توافق شده پرداخت میشه و زمانی در اینده برای تحویل دارایی به خریدار نیز تعیین میشه. همچنین قرارداد آتی برای کالای فیزیکی نیز مورد استفاده معامله گران و سرمایه گذاران قرار می گیره.
قرارداد اختیار معاملات(Option Contract):
یکی دیگه از انواع ابزارهای مشتقه، قرارداد اختیار معاملات یا Option Contract هست. بهتره بدونین قرارداد اختیار معاملات یکی از پیچیده ترین نوع از ابزار مشتقه هست که در بازار های مالی انجام میشه. همچنین در این نوع معاملات دو طرف خریدار و فروشنده به توافق میرسن تا معامله رو در اینده انجام بدن.
در قرارداد اختیار معاملات خریدار مبلغ مشخصی رو پردداخت می کنه تا در زمان مشخص شده و قیمت گفته شده در قرارداد حق خرید یا فروش یه دارایی خاص رو دریافت بکنه. فروشنده نیز در مقابل مبلغی که دریافت می کنه حق خرید و فروش دارایی رو به شخص خریدار واگذار می کنه و خودش نمی تونه دارایی خودش رو خرید و فروش بکنه.
جالب اینجاست که بدونین در قرارداد اختیار معاملات خریدار این امکان رو داره تا از حق خودش بگذره و معامله رو انجام نده. نکته قابل توجه این هست که در این صورت مبلغی که خریدار پرداخت کرده هم از دست میره و دیگه نمی تونه به اون پول دسترسی داشته باشه. ولی فروشنده هر وقت دوست داشته باشه می تونه دارایی های خودش رو به کس دیگه بفروشه.
اما فروشنده هر وقت که خریدار اراده بکنه مجبور به اجرای مفاد قرارداد هست. به همین دلیل سرمایه گذاران و تریدرهایی که توان ریسک بالایی دارن به سمت قرارداد اختیار معاملات میرن چون این نوع قراردادها پیچیدگی و ریسک بالایی دارن و اگه فردی بدون اطلاع وارد چنین قراردادهایی بشه ممکنه سرمایه خودش رو از دست بده.
قرارداد سواپ(Swap Contract):
یکی دیگه از انواع ابزارهای مشتقه، قرارداد سواپ یا Swap Contract هست. بهتره بدونین قرارداد سواپ نیز یکی از قراردادهای خارج از بستر بورس هست که در بازار آزاد بین طرفین معامله انجام می گیره و ماهیت اون نیز شباهت زیادی به قراردادهای آتی داره.
همچنین در بین سایر معاملات خارج از بورس امروزه قراردادهای سواپ طرفداران بیشتری دارن. نکته قابل توجه این هست که سواپ رو میشه مجموعه ای از قراردادهای آتی در نظر گرفت که در اون دو مفهوم نرخ ثابت و نرخ شناور به جای اصطلاحات فروشنده و خریدار استفاده میشه.
جالب اینجاست که بدونین سواپ در لغت به معنی معامله پایاپای هست که در اون مجموعه ای از جریان های نقدی اینده بین دو طرف معامله معاوضه میشن. به عبارت دیگه در قراردادهای سواپ دو طرف معامله دارایی ها و کالاهای خودشون رو با همدیگه مبادله می کنند و بابت معامله های خودشون پولی پرداخت نمی کنند.
همچنین در این نوع معاملات نیز باید دو طرفین معامله در قیمت دارایی های خودشون به توافق برسن و بعد از اینکه به توافق رسیدن، معامله های خودشون رو انجام بدن. به عبارت دیگه در زمان معامله هیچ مبلغ یا پولی بین طرفین معامله رد و بدل نمیشه و مقدار سواپ در ابتدا هر معامله صفر هست. علاوه بر این، قرارداد سواپ نیز مثل بقیه قراردادهای خارج از بورس با ریسک اعتباری بالایی همراه هست و می تونین در به راحتی از این نوع قرارداد استفاده کنین.
قرارداد فروارد(Forword Contract):
یکی دیگه از انواع ابزارهای مشتقه، قرارداد فروارد یا Forword Contract هست. بهتره بدونین قراردادهای فروارد از نظر ماهیت شبیه به قراردادهای آتی یا فیوچرز هست. به عبارت دیگه دو طرف یه معامله بر سر زمان تحویل مشخص یه دارایی با قیمت ثابت به توافق می رسن.
با توجه به اینکه قراردادهای فروارد شباهت های زیادی که با قراردادهای آتی دارن، ولی تفاوت هایی نیزدر این میان دیده میشه. یکی از این تفاوت ها این هست که قرارداد اتی در بستر بورس انجام میشه ولی قرارداد فروارد خارج از بورس انجام می گیره. همین موضوع باعث میشه تا بین این دو قرارداد اوراق مشتقه و انواع آن در بازار سرمایه تفاوت های زیاد تری نیز به وجود بیاد.
از جمله از تفاوت های قراردادهای فروارد با قراردادهای اتی می تونیم به به استاندارد بودن اون ها اشاره کنیم. همچنین دو طف معامله کننده ها در قراردادهای اتی لازم نیست که همدیگه رو بشناسن، چون این کارگزار هست که معامله رو انجام میده.
ولی در قراردادهای فروارد دو طرف معامله باید همدیگه رو بشناسن چون معامله اون ها به صورت مستقیم انجام می گیره. نرخ و قیمت دارایی در قراردادهای اتی کاملا مشخص هست، ولی این شفافیت در قراردادهای اتی وجود نداره و همین موضوعات باعث میشه تا قراردادهای فروارد منحصر به فرد بشن.
جمع بندی و نتیجه:
ما سعی کردیم در ویدیوی ابزار مشتقه چیست؟ اطلاعاتی در مورد ابزارهای مشتقه برای شما ارائه کنیم و به بررسی ویژگی های ابزار مشتقه بپردازیم. همونطور که گفتیم، که ابزار مشتقه یکی از ابزارهای بازارهای مالی و مخصوصا بازار ارزهای دیجیتال هست که این امکان رو به معامله گران و سرمایه گذاران بازارهای مالی میده تا ریسک معاملاتی خودشون رو کاهش بدن. همچنین اگه دوست دارین تا اطلاعات زیادی در مورد ابزارهای مشتقه به دست بیارین، توصیه می کنیم تا ویدیوی آموزش رو مشاهده کنین.