قرار داد اختیار معامله چیست؟

وضعیت سود باز در قراردادهای بیت کوین

قرارداد های اختیار ارز یا آپشن فارکس

در بورس، «اختیار معامله» قراردادی است که به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک زمان مشخص اعطا می‌کند. از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله، اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.

قرارداد آپشن در فارکس چیست؟

آپشن در فارکس، قراردادی است که به معامله گر یا خریدار(Buyer) آن این حق را می دهد که یک ارز خاص را در یک نرخ و تاریخ مشخص یا پیش از تاریخ سررسید، خریداری یا بفروش برساند. این درحالی است که در این قرارداد، معامله گر متعهد به اجرایی آن نیست.

در واقع معامله گر یا خریدار پس از انعقاد قرارداد خود اختیار دارد این قرارداد را به صورت یک طرفه فسخ کند. به همین منظور، به فروشندگان این نوع قراردادها برای خسارت های احتمالی حق بیمه پرداخت می شود.

قرارداد های گزینشی(currency options) یکی از رایج ترین روش های استفاده شده توسط شرکت ها، افراد یا موسسات مالی برای محافظت از دارایی های خود در برابر حرکات و جابجایی های نامطلوب و ناگهانی نرخ ارز است.

درست مانند قراردادهای آتی، قرارداد های اختیار نیز در بورس معامله می شوند، مانند بورس کالا شیکاگو(CME)، بورس اوراق بهادار بین المللی(ISE) یا بورس سهام فیلادلفیا(PHLX).

با این حال، ضعفی که در مبادلات اختیار فارکس است محدودیت زمان تجارت در این گونه معاملات بوده، همچنین می توان از نقدینگی آن یاد کرد چرا که به اندازه بازارهای آتی نیست.

مبانی مبادلات اختیار ارز

سرمایه گذاران در این بازار با یک تماس تلفنی یا خرید ارزی دیگر می توانند خود را در برابر ریسک و خطرات ناشی از خرید ارز خارجی محافظت کنند.

در مبادلات اختیار ارز، قیمتها مشتق یا بر گرفته شده از جفت ارزهای پایه هستند. این مبادلات شامل طیف گسترده ای از استراتژی های موجود در بازار فارکس است.

ویژگی های ارائه شده مبادلات اختیار ارز در بازارهای غیر متمرکز فارکس بسیار گسترده تر از گزینه های موجود در بورس های متمرکز و بازارهای سهام و آتی است.

به دلایل گوناگون دلالان دوست دارند از مبادلات اختیاری ارز استفاده کنند. آنها یک محدودیت در روندهای نزولیشان داشته که ممکن است بسیار خطرناک باشد، اما در مقابل آنها پتانسیل صعودی نامحدودی دارند.

برخی از معامله گران از مبادلات اختیاری فارکس برای جلوگیری از زیان بیشتر در موقعیتهای باز خود در بازار نقدی(Spot) فارکس استفاده کنند. معامله گران همچنین معاملات اختیاری فارکس را به خاطر یک فرصت در مبادله و سودی که در بررسی جهت بازار بر اساس اخبار اقتصادی، سیاسی یا سایر اخبار به آنها می دهد دوست دارند.

با این حال، حق بیمه ای که در قراردادهای معاملات اختیار ارز اعمال می شود می تواند بسیار زیاد باشد. حق بیمه بستگی به قیمت ثبت شده و تاریخ انقضای قرارداد دارد. همچنین، به محض خرید قرارداد اختیار، دیگر نمی توان آنها را فروخت یا دوباره معامله کرد. معاملات اختیار ارز فارکس پیچیده و دارای قطعات متحرک بسیاری است که این موضوع تعیین ارزش آنها را دشوار می سازد. ریسک این معاملات را می توان با تفاوت نرخ بهره، نوسانات بازار، تاریخ سررسید و قیمت فعلی جفت ارز سنجید.

مبانی پایه مبادلات اختیار ارز

مبادلات اختیار ارز در فارکس به دو دسته اصلی تقسیم می شوند.

اختیار خرید(call) اختیار فروش(put) که از نظر نحوه عملکرد دو نوع آمریکایی و اروپایی دارد

در اختیار معامله آمریکایی، قرارداد در هر زمان پیش از تاریخ سررسید قابل اجرا بوده اما اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ انقضا اجرا پذیر است.

اختیار خرید(Call)

قراردادهای اختیار خرید یا آپشنهای Call این حق را به دارنده آن داده(بدون تعهد در انجام آن) تا در یک نرخ مشخص(نرخ ثبت شده) تا زمان سررسید، ارز را خریداری نماید. اگر سهام قیمت ثبت شده را پیش از تاریخ سر رسید نتواند برآورده کند، این اختیار منقضی شده و بی ارزش می شود.

سرمایه گذاران هنگامی که فکر می کنند قیمت یک سهم افزایش می یابد، خرید(Buy calls) می کنند و یا اگر پیش بینی افت قیمت را دارند، می فروشند(Sell call).

اختیار فروش(Put)

اختیار فروش یا اختیار ارائه(Put option) به دارنده آن این حق را می دهد تا در نرخ مشخص(نرخ ثبت شده در قرارداد) یک دارایی را بفروشد. فروشنده(writer) اختیار فروش(put option) موظف خواهد بود دارایی را با قیمت ثبت شده خریداری نماید.

اختیار معامله چیست؟

تنوع بخشیدن با ابزارهای مالی می تواند در مهار تورم و هدایت بهینه منابع مالی سرگردان به بخش های زیربنایی اقتصاد كشور تاثیر داشته باشد.علاوه بر این با توجه بع نبود ابزارهای مالی كافی در بازار سرمایه ایران و به ویژه ، كمبود ابزارهای لازم جهت كاهش ریسك موجود،شورای بورس اوراق بهادار اقدام به تصویب معاملات اوراق اختیار كرده است.از آنجا كه اوراق اختیار در بورس اوراق بهادار تهران سابقه ای ندارد،ایجاد و استفاده از آن نیاز به فرهنگ سازی بین سهامداران دارد.
اختیار معامله، اوراق بهاداری است كه به دارنده آن حق خرید یا فروش یك دارایی خاص را در قیمت معین و در تاریخ مشخص یا قبل از آن اعطا می كند.اختیار معامله به عنوان یكی از اوراق بهادار اشتقاقی شناخته می شود، كه از اوراق بهادار مشتق شده یا اشتقاقی اوراقی هستند كه ارزش آنها بستگی به ارزش یك دارایی دیگر دارد.اختیار معامله، قراردادی است بین دو گروه(یك خریدار و یك فروشنده)به نحوی كه خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یك سهم را در یك قیمت معین خریداری می كند.
در اینجا نیز همانند تمام قراردادها هر طرف امتیازی را به طرف مقابل اعطا می كند و خریدار به فروشنده مبلغی تحت عنوان حق شرط پرداخت می كند كه در واقع همان قیمت اختیار معامله است.فروشنده نیز حق خرید یا فروش دارایی مذكور را در یك قیمت معین به خریدار اعطا می كند.اختیاری كه به خرید یك سهم داده می شود اختیار خرید و اختیاری كه برای فروش سهم داده می شود،اختیار فروش گویند.قیمت تعیین شده ای كه خریدار اختیار معامله می تواند دارایی را خریداری كرده یا بفروشد قیمت اعمال یا قیمت توافق نامیده می شود.البته اوراق اختیار معامله مدت معینی نیز دارد.حق خرید یا فروش یك دارایی در یك قیمت معین می تواند تا تاریخ انقضای آن ادامه داشته باشد.
با توجه به طرفین قرارداد و همچنین نوع دارایی یا سهمی كه اختیار معامله دربرگیرنده آن است.اختیار معامله ها می توانند اشكال مختلفی داشته باشند اما ویژگی های معینی وجود دارند كه در تمام اختیار معامله ها مشترك هستند.
۱) اول ، این كه همراه هر قرارداد اختیار معامله یك حق،نه اجبار،برای خرید یا فروش وجود دارد.همان طور كه اشاره شد اختیار خرید حقی است برای خرید یك سهم و اختیار فروش حقی است برای فروش
۲) دومین ویژگی مشترك انواع اختیار معاملات این است كه هر قرارداد اختیار معامله ای، یك خریدار و یك فروشنده دارد.خریدار اختیار معامله به عنوان دارنده اختیار معامله شناخته شده و دارای یك موقعیت فروش است كه در صورتی كه دارنده اختیار معامله آن را اعمال كند،مسئول انجام دادن تعهدات قرارداد است
۳) سومین ویژگی مشترك همه اختیار معامله ها،قیمت اعمال یا تاریخ اعمال است و مبلغی كه از سوی خریدار به فروشنده اختیار معامله پرداخت می شود به حق شرط اختیار معامله معروف است.به این معنا كه اختیار معامله در خود اوراق نهفته است و برگ جداگانه ای مورد نیاز نیست.وقتی سهمی خریداری می شود همراه آن یك اختیار معامله دیگر به خریدار داده می شود و این اختیار در آن خرید اول نهفته است.می توان گفت اوراق مشاركت دولتی نیز تا حدودی این ویژگی را دارند به این معنا كه در هر زمان می توان اوراق مشاركت را فروخت و تضمین قیمت بازخرید را حفظ كرد.یعنی نهادی تضمین كننده است كه سالیانی است در اقتصاد ایران كه آن را به قیمت اسمی بازخرید كند و این نوعی رواج داشته كه بستر ساز بازار اوراق مشتقه خواهد بود.ما در زندگی روزمره خود با انواعی از اختیار معامله مواجه می شویم
ـ مثال :
فرض نمایید شما تصمیم دارید یكی از اقلام مورد نظرتان را فردا پس از مراجعه به فروشگاه خریداری كنید.ولی در روز مراجعه متوجه می شوید كه كالای مذكور به فروش رفته است.مدیر فروشگاه به شما یك برگه پیش فروش می دهد كه به شما اجازه می دهد هفته بعد به فروشگاه مراجعه كرده و كالای مذكور را به همان قیمت خریداری كنید.حال شما صاحب یك اختیار خرید(همان برگه پیش فروش)هستید كه به شما این حق را می دهد كه كالای مذكور را در قیمت تعیین شده خریداری كنحل، تصمیم با شما است كه هفته بعد به فروشگاه مذكور مراجعه و آن كالا را تهیه نمایید و یا همان كالا را در جایی دیگر به قیمت مناسب پیدا كردید و از رفتن به فروشگاه مذكور منصرف شوید.در صورت عدم مراجعههٔ شما از اختیار خرید استفاده نكردید و در صورت مراجعه برای خرید كالای مذكور، اختیار مطالعه را اعمال كردید
ـ مثال :
فرض كنید كه دولت اعلام می كند كه محصولات كشاورزی را با قیمت معینی(تضمین شده)خریداری می كند.كشاورزان پس از برداشت محصول بررسی می كنند كه آیا قیمت بازار بالاتر از قیمت پیشنهادی دولت است یا خیر؟اگر قیمت بازار بالاتر بوده آنها محصول خود را در بازار به فروش می رسانند و اگر قیمت دولت بالاتر باشد محصول را به دولت می فروشند با فروش به دولت ، كشاورزان از اختیار فروش خود استفاده كرده اند.

آشنایی با مفاهیم اساسی اختیار معامله در قالب 10 سوال

(این محتوای آموزشی توسط پایگاه خبری بورس کالای ایران (کالاخبر) تهیه و به صورت پراکنده منتشر شده است و دنیای زعفران، صرفا آن را تجمیع، بازتنظیم و جهت استفاده مخاطبان به صورت یکجا در اختیار قرار می دهد)

خلاصه:

آموزش (گام اول)؛ انواع اختیار معامله؛ اختیار خرید چیست؟

قرارداد اختیار معامله یکی از انواع اوراق مشتقه است. در دست داشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه کارکرد قراردادهای اختیار معامله به افراد کمک می‌کند تا بتوانند به درستی وارد این معاملات شوند و با ریسک‌ها و مزایای آن آشنا شوند. قرارداد اختیار معامله، نوعی قرارداد است که در آن خریدار قرار داد اختیار معامله چیست؟ این حق را پیدا می‌کند که مقدار مشخصی از دارایی پایه را با مبلغ معین در زمان مشخصی در آینده از فروشنده خریداری کند و یا به او بفروشد. به عبارت دیگر خریدار، حق خرید و یا فروش دارایی پایه را از فروشنده خریداری می‌کند.

با این تعریف ممکن است این سوال مطرح شود که تفاوت قرارداد اختیار معامله با قرارداد آتی چیست؟

در قرارداد آتی اگر کسی کالایی را خریداری کند و تا سررسید قرارداد موقعیت خود را نگه دارد، متعهد به ایفای تعهدات خود بوده و در سررسید می‌بایست مبلغ ارزش قرارداد را به حساب خود واریز نموده و دارایی را تحویل بگیرد. اما قرارداد اختیار معامله، برای خریدار اجباری در پی ندارد، خریدار می‌تواند در صورت تمایل از حق خرید و یا فروش خود استفاده نماید و به همین علت است که به این معاملات اختیار می‌گویند.

آموزش (گام دوم)؛ انواع اختیار معامله؛ اختیار خرید چیست؟

در یادداشت قبل با مفهوم قراردادهای اختیار معامله آشنا شدیم، در بخش‌های بعدی به توضیح انواع اختیار معامله خواهیم پرداخت. اختیار معامله ها به دو نوع کلی، اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند که در این قسمت به توضیح اختیار خرید می‌پردازیم؛

اختیار خرید: این نوع اختیار معامله به خریدار این حق را می‌دهد که مقدار مشخص از یک دارایی را در زمانی مشخص در آینده و به قیمتی معین خریداری نماید. در واقع اختیار خرید این حق را به خریدار می‌دهد تا دارایی را در صورت تمایل در سررسید قرارداد، خریداری کند.

به طور مثال فرض کنید یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی برای فروردین ماه ۹۸ نیاز به زعفران دارد و پیش بینی می‌کند که برای فروردین ماه روند قیمت ها افزایشی باشد. برای مثال قیمت نقدی زعفران در بازار در حال حاضر به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان است و در بورس کالای ایران قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه تعریف شده است، بنابراین چون این شخص پیش بینی افزایش قیمت را دارد، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند. به عبارت دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت می‌کند و این حق را برای خود قائل می‌شود که در سررسید، چنانچه قیمت بازار نقدی به طور مثال به ۱۳۸۰۰ تومان برسد، از حق خود برای خرید زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده کند.

آموزش (گام سوم( انواع اختیار معامله؛ اختیار فروش چیست؟

اختیار فروش

این نوع اختیار معامله به خریدار خود این اجازه را می‌دهد که مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمانی مشخص در آینده و با قیمتی معین به قرار داد اختیار معامله چیست؟ فروشنده اختیار معامله بفروشد. در واقع اختیار فروش به خریدار آن، حق فروش دارایی را می‌دهد.

در ادامه با ذکر یک مثال به توضیح نحوه کارکرد آن می‌پردازیم.

فرض کنید کشاورزی قصد دارد تا برای فروردین ماه ۹۸ محصول زعفران خود را به فروش رساند و نگران است تا در زمان فروش، قیمت زعفران کاهش یافته و نتواند محصول خود را به قیمتی که در نظر دارد، بفروشد. در حال حاضر قیمت نقدی زعفران به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان می‌باشد و قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه ۹۸ در بورس کالای ایران تعریف شده‌است.

از آنجایی که این کشاورز پیش‌بینی کاهش قیمت را دارد، به طور مثال، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند. به بیان دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت می‌کند و این حق را برای خود قائل می‌شود که در سررسید، چنانچه قیمت نقدی در بازار کاهش یافته و به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، از حق خود برای فروش زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده نماید.

آموزش (گام چهارم) – اصطلاحات رایج در قراردادهای اختیار معامله

در یادداشت قبلی به توضیح قرارداد اختیار فروش و نحوه کارکرد آن پرداختیم، در این بخش به شرح برخی اصطلاحات رایج در قراردادهای اختیار معامله خواهیم پرداخت.

1. قیمت اعمال

قیمتی که در آینده، خرید و فروش کالای مورد نظر بر مبنای آن انجام می‌گیرد. این مبلغ در سررسید قرارداد و هنگام استفاده از اختیار باید پرداخت شود. قیمت اعمال توسط بورس تعیین می‌شود.

۲. قیمت اختیار

مبلغی است که خریدار اختیار معامله بابت خرید اختیار معامله به فروشنده پرداخت می‌کند.

۳. زمان سررسید

بازه زمانی است که در انتهای آن بازه، خریدار اختیار معامله در صورت تمایل می‌تواند از حقی که اختیار معامله برای او قائل شده است استفاده نماید.

مثال؛ فرض کنید قرارداد اختیار معامله خرید با دارایی پایه زعفران، با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان و سررسید اردیبهشت ماه ۹۸ در شرکت بورس کالای ایران قابل معامله می‌باشد. چنانچه فردی اختیار خرید مذکور را به قیمت ۸۰۰ تومان( قیمت اختیار معامله) از فروشنده خریداری نماید، در پایان اردیبهشت ماه(سررسید قرارداد) این حق را خواهد داشت که زعفران را به قیمت هرگرم، ۱۳۰۰۰ تومان از فروشنده خریداری نماید.

آموزش (گام پنجم)؛ اختیار معامله ها از نظر سبک اعمال

اختیار معامله‌ها از نظر سبک اعمال به دو دسته کلی تقسیم می شوند: اختیار معامله اروپایی و اختیار معامله آمریکایی که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم.

اختیار معامله اروپایی

به گزارش «کالاخبر»، اختیار معامله اروپایی، اختیار معامله‌هایی هستند که اعمال آن‌ها فقط در زمان سررسیدِ مقرر شده، صورت می‌پذیرد و خریدار اختیار معامله هیچ‌گاه قبل از زمان سررسید قید شده در اختیار معامله، مجاز به استفاده از اختیار معامله خود نیست. قراردادهای اختیار معامله در بورس کالای ایران با سبک اعمال اروپایی راه‌اندازی می‌شود.
اختیار معامله آمریکایی

تفاوتی که این نوع اختیار معامله ها با اختیار معامله‌های اروپایی دارند در زمان مجاز برای اعمال این اختیار معامله‌ها است. اختیار معامله‌های آمریکایی برخلاف اختیار معامله‌های اروپایی در هر تاریخی قبل از زمان سررسید قابل اعمال هستند. مثلا اگر یک اختیار معامله آمریکایی برای مدت ۶ ماه بسته شده باشد، چنانچه قبل از ۶ ماه (مثلا بعد از ۳ ماه از زمان انعقاد اختیار معامله)، خریدار اختیار معامله احساس کند که با اعمال اختیار معامله خود، از سود خوبی برخوردار می‌شود می‌تواند در همان زمان اختیار معامله را اعمال و از حق خود استفاده کند.

آموزش (گام ششم( وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی

یک قرارداد اختیار معامله از نظر بازدهی می‌تواند در یکی از سه حالت زیر باشد:

اختیار معامله در سود

یک اختیار معامله را در سود می‌نامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن به سود برسد. به عنوان مثال اگر در قرارداد کال، قیمت نقدی کالا بیشتر از قیمت اعمال قرارداد اختیار باشد، بدین معنی است که خریدار با اعمال اختیار، کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر از قیمت نقدی، از فروشنده اختیار خواهد خرید و در نتیجه سود خواهد برد. در این حالت گفته می‌شود که اختیار معامله در سود است.

اختیار معامله بی تفاوت

یک اختیار معامله را بی‌تفاوت می‌نامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن نه به سودی برسد و نه زیان کند. برای مثال اگر در قرارداد کال، قیمت اعمال قرارداد اختیار برابر با قیمت نقدی کالا باشد، برای خریدار اختیار فرقی ندارد که کالا را از بازار نقدی تهیه کند یا قرارداد را اعمال کند. در نتیجه در این حالت گفته می‌شود که اختیار معامله بی‌تفاوت نسبت به سود یا زیان است.

اختیار معامله در زیان

یک اختیار معامله را در زیان می‌نامیم چنانچه خریدار آن با اعمال اختیار معامله زیان کند. طبیعی است که اختیار معامله‌های در زیان هیچ‌گاه اعمال نمی‌شوند. به عنوان مثال اگر در قرارداد کال، قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال قرارداد باشد، خریدار با اعمال آن زیان می‌کند. در نتیجه منطقی نیست که از اختیار خود استفاده کند چرا که می‌تواند کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر، از بازار نقدی تهیه کند. در این حالت گفته می‌شود اختیار معامله در زیان است.

آموزش (گام هفتم)؛ وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی

در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، وضعیت در سود یا در زیان بودن اختیار معامله از نگاه خریدار آن را در سه حالت مختلف معرفی کردیم. در این مطلب به بررسی دو نمونه معاملاتی روی محصول زعفران می پردازیم.

فرض کنید یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی برای فروردین ماه ۹۸ نیاز به زعفران دارد و پیش بینی می‌کند که برای فروردین ماه قیمت‌ها افزایشی باشد.

قیمت نقدی زعفران در بازار در حال حاضر به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان می‌باشد و در بورس کالای ایران قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه تعریف شده است، بنابراین چون این شخص پیش بینی افزایش قیمت را دارد، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند.

اگر در زمان سررسید قرارداد، قیمت نقدی زعفران برای هر گرم به ۱۳۸۰۰ تومان برسد. این شخص به ازای هر گرم ۲۰۰ تومان سود خواهد برد؛ ۸۰۰ تومان اختلاف قیمت اعمال(۱۳۰۰۰ تومان) با قیمت نقدی(۱۳۸۰۰ تومان) که با کسر مبلغ ۶۰۰ تومان که شخص بابت خرید اختیار پرداخت کرده‌است، سود وی در مجموع معادل ۲۰۰ تومان خواهد شد.

حال اگر قیمت نقدی کاهش یافته و در سررسید قرارداد، قیمت به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، در این حالت خریدار از حق خود استفاده نخواهد کرد و در نتیجه زیان وی معادل ۶۰۰ تومان است که بابت خرید اختیار پرداخت کرده بود.

آموزش (گام هشتم)؛ روش های خروج از بازار

در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی را بیان کردیم. در این مطلب به بررسی روش های خروج از بازار می پردازیم. دارنده موقعیت خرید اختیار معامله کال و پوت می‌تواند به یکی از سه روش زیر از قرارداد خارج شود:

1. موقعیت خود را ببندد (Offset): خریدار قرارداد اختیار، چون قبلا یک قرارداد را خریده پس می‌تواند با فروش عین آن قرارداد به شخص دیگر، موقعیت باز خود را بسته و از بازار خارج می‌شود.
2. از حق خود استفاده کند (Exercise): خریدار قرارداد اختیار می‌تواند از حق خود برای فروش یا خرید کالا استفاده نماید و قرارداد را اعمال کند. اعمال بر اساس اختیار معامله اروپایی قرار داد اختیار معامله چیست؟ در تاریخ سررسید ممکن خواهد بود.
3. از حق خود استفاده نکند: خریدار قرارداد اختیار در صورتی که استفاده از حق اختیار به سودش نباشد در تاریخ سررسید از حق خود استفاده نخواهد کرد و خود به خود قرارداد باطل خواهد شد.

دارنده موقعیت فروش اختیار معامله کال و پوت نیز چون به عنوان فروشنده در قرارداد شرکت کرده است، در طول دوره معاملاتی و تا قبل از سررسید می‌تواند قرارداد را به شخص دیگری واگذار کند (یعنی موقعیت معکوس اخذ کند)، موقعیت خود را ببندد و از بازار خارج شود.

آموزش (گام نهم)؛ تفاوت وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم چیست؟

در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، روش های خروج از بازار را بیان کردیم. در این مطلب به تفاوت وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم می پردازیم.

وجه تضمین اولیه

با توجه به اینکه دارنده موقعیت خرید در قراردادهای اختیار، حق اعمال دارد، در هر دو قرارداد کال و پوت، نیاز به تودیع وجه تضمین ندارد لیکن جهت ثبت سفارش خرید فقط باید ارزش معامله به همراه کارمزدهای مربوطه را در حساب عملیاتی خود داشته باشد. ارزش معامله برابر است با قیمت اختیار مورد نظر ضربدر اندازه قرارداد.

ولی از آنجایی که مشتری فروشنده ملزم به ایفای تعهدات در قبال مشتری خریدار می‌باشد، مشتری برای ثبت سفارش فروش باید مبلغی تحت عنوان وجه تضمین اولیه، در حساب عملیاتی خود داشته باشد. مبلغ محاسبه شده برای وجه تضمین اولیه فقط در زمان ثبت سفارش فروش کاربرد خواهد داشت. این مبلغ ممکن است در روزهای مختلف، متفاوت باشد. لذا مبلغ آن توسط بورس محاسبه و در تابلو معاملاتی قابل مشاهده است.

وجه تضمین لازم

مبلغ وجه تضمین اولیه فقط برای ثبت سفارشات فروش کاربرد دارد. ولی برای سفارشات فروشی که ثبت و معامله شده‌اند و در واقع موقعیت باز فروش محسوب می‌شوند، در پایان جلسه معاملاتی، بورس مبلغ نهایی وجه تضمین را تحت عنوان وجه تضمین لازم، اعلام و براساس آن وضعیت مشتریان داری موقعیت باز فروش را مشخص می‌نماید. بدین معنی که بورس هر روز وجه تضمین لازم را محاسبه و در سامانه معاملاتی اعلام می‌کند. در نتیجه بر اساس مبلغی که هر روز اعلام می‌شود مشتری می‌بایست حداکثر ۷۰ درصد از مبلغ اعلام شده را در حساب عملیاتی خود داشته باشد در غیر این صورت اخطاریه افزایش وجه تضمین دریافت خواهد کرد. در صورت دریافت اخطاریه، باید حساب عملیاتی خود را شارژ نماید یا موقعیت خود را ببندد

آموزش (گام دهم)؛ فرآیند تحویل در قرارداد آپشن

در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، تفاوت میان وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم را بیان کردیم که در این مطلب به چگونگی فرآیند تحویل در قرارداد اختیار معامله زعفران می پردازیم.

همان طور که در مطالب قبلی توضیح داده شد، در سررسید قرارداد، خریدار می‌تواند درخواست اعمال خود را به بورس ارائه دهد که ارائه درخواست اعمال به معنی آغاز انجام فرآیند تخصیص می‌باشد. ارائه در خواست اعمال فقط در قراردادهای در سود امکان پذیر است و درخواست اعمال ارائه شده خریداران در نمادهای در زیان وارد فرآیند تحویل نخواهد شد.

به این ترتیب وقتی خریدار «اختیار خرید» در موعد قرارداد در سود باشد، اختیار خود را اعمال می کند، فروشنده «اختیار خرید» موظف به تحویل دارایی پایه است. همچنین اگر خریدار «اختیار فروش»، قرارداد در سود خود را اعمال کند، فروشنده «اختیار فروش» نیز موظف به واریز ارزش قرارداد است. در صورتی که فروشنده چه در قرارداد اختیار خرید و چه در قرارداد اختیار فروش تعهدات خود را ایفا نکند (بدین معنی که فروشنده اختیار خرید، کالا را تحویل ندهد و فروشنده اختیار فروش نیز ارزش قرارداد را به حساب خود واریز نکند)، درصدی از ارزش قرارداد به عنوان جریمه، به همراه مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت نقدی کالا در روز سررسید از حساب فروشنده برداشت به حساب خریدار واریز خواهد شد.

جمعه ۳ میلیارد دلار قرارداد اختیار منقضی می‌شود؛ نوسان قیمت در راه است؟

روز جمعه ۵ آذر ماه ۳ میلیارد دلار قرارداد اختیار (Option) بیت کوین منقضی می‌شود. این در حالی است که قیمت کنونی بیت کوین (حدود ۵۸،۰۰۰ دلار) می‌تواند بیشترین خسارت را به معامله‌گران بازار Option وارد کند.

به گزارش میهن بلاکچین و به نقل از کوین‌دسک، معاملات اختیار فروش که معمولا برای محافظت از ریزش قیمت‌ها استفاده می‌شود، گران‌تر شده است که نشان از احساسات منفی در بازار است. نوسانات قیمت بیت کوین ممکن است در پی تسویه قراردادهای معاملات اختیار در روز جمعه در صرافی اوراق مشتقه دربیت (Deribit) افزایش یابد.

قراردادهای آپشن بیت کوین برای هولدرها این امکان را فراهم می‌کند که این رمز ارز را در قیمت مشخص خریداری کرده و یا به فروش برسانند (قیمت انقضا). چنین رخدادهایی ممکن است موجب ایجاد نوسان در قیمت بیت کوین شوند. تقریبا یک یا دو روز مانده به تاریخ سررسید، این قراردادها تاثیر خود را بر روی قیمت بیت کوین می‌گذارند. از این رو روزهای چهارشنبه و پنج شنبه، روزهای مهمی برای قیمت بیت کوین است.

قراردادهای تسویه نشده BTC

شاخص ۳ ماهه اختیار خرید نسبت به فروش skew که معاملات اختیار فروش (Put) نسبت به اختیار خرید (Call) را اندازه‌گیری می‌کند، در محدوده مثبت قرار دارد و به بالاترین حد ۶ هفته‌ای خود در ۳٪ رسیده است. مثبت شدن این مقدار بدین معنی است که اختیار فروش قیمتی بالاتر (درخواست بیشتر) از اختیار خرید دارد. در آغاز ماه این مقدار برابر با ۵٪- بود که نشانی از دید صعودی به بازار در آن زمان می‌داد.

شاخض‌های هفتگی و ماهانه اختیار فروش نسبت به خرید skew در این ماه به صورت مشابهی صعودی بوده‌اند و خبر از نزولی بودن بازار می‌دهند. شاخص ۶ ماهه این نسبت در محدوده خنثی به سر می‌برد.

مثبت بودن این شاخص الزاما به معنی شرط بستن معاملگران روی بازار نزولی نیست بلکه می‌تواند محافظی برای آن‌ها برای گرفتن موقعیت‌های خرید یا خرید استقراضی (Long) در بازار اسپات یا فیوچرز باشد. به هر حال این شاخص در حال حاضر با توجه به ریزش ۱۵٪ قیمت بیت کوین نسبت به اوج ۶۹۰۰۰ دلاری خود، نشان از ترس در بازار دارد.

شاخص ۲۵ روزه Skew

نگرانی‌هایی در مورد اینکه فدرال رزرو پایان برنامه محرک دوساله خود را تسریع بخشد، وجود دارد که می‌تواند منجر به تقویت دلار و تضعیف رمزارزها شود. شاخص دلار که ارزش دلار را در مقابل سایر واحدهای فیات دنبال می‌کند، ۳٪ افزایش یافته است. این افزایش از زمان اعلام میزان تورم ایالات متحده که بیشتر از حد انتظار بود، در تاریخ ۱۰ نوامبر شکل گرفت.

فدرال رزرو برنامه خرید ماهانه اوراق قرضه را از این ماه به حالت قبل برگرداند. صورت جلسه‌ای که از جلسه ماه نوامبر فدرال رزرو در روز چهارشنبه منتشر شد، نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران در صورت ادامه روند افزایشی تورم تمایل به افزایش نرخ بهره دارند. بنابرین ممکن است در هفته‌های پیش‌رو منجر به تقویت دلار شود.

منقضی شدن قراردادهای اختیار بیت کوین

داده‌های برگرفته از Skew خبر از ۵۱،۹۰۰ قرارداد اختیار با ارزش نزدیک به ۳ میلیارد دلار می‌دهند که در روز جمعه منقضی خواهند شد. نزدیک به ۲.۵ میلیارد دلار از ارزش این قراردادها به بزرگترین صرافی اوراق مشتقه دنیا Deribit اختصاص دارد. این قراردادها روز جمعه ساعت ۱۱:۳۰ به وقت تهران منقضی خواهند شد.

حجم بیشتر قراردادهای تسویه نشده در قراردادهای اختیار خرید (Call) با قیمت اعمال بالاتر از رکورد قیمت بیت کوین قرار دارند و سطحی که در آن خریداران آپشن بیشترین زیان (max pain) را با منقضی شدن قراردادها تجربه خواهند کرد در نزدیکی ۵۸۰۰۰ دلار قرار دارد.

وضعیت سود باز در قراردادهای بیت کوین

یک نظریه در این خصوص وجود دارد به این صورت که با نزدیک شدن به زمان انقضای قراردادها، فروشندگان قراردادهای اختیار (معمولا شرکت‌های بزرگ) به خرید یا فروش دارایی‌ها روی می‌آورند تا قیمت را در نزدیکی سطوحی کلیدی نگه دارند تا بیشترین خسارت را به خریداران وارد کنند.

در حالی که مدرکی برای استفاده فروشندگان از این استراتژی در بازار بیت کوین وجود ندارد، اما در گذشته بازار رمزارزها در نزدیکی تاریخ انقضا قراردادها به سمت نقطه بیشترین درد حرکت کرده است و پس از تسویه شدن قراردادها حرکتی قوی در جهت دیگر را انجام داده است.

بنابراین احتمال حرکت ناگهانی قیمت در روز جمعه یا شنبه را نمی‌توان کاملا رد کرد. اگرچه به دلیل جشن شکرگزاری حجم معاملات در بازار رمز ارزها ممکن است کاهش داشته باشد.

به نظر شما منقضی شدن قراردادهای اختیار چه تاثیری روی قیمت بیت کوین خواهد گذاشت؟

اختیار معامله چیست و اختیار خرید و فروش چه کاربردهایی دارد؟

اختیار معامله چیست و اختیار خرید و فروش چه کاربردهایی دارد؟ ابزار مالی به‌طور عمده مبتنی بر یا مشتق از یک دارایی پایه هستند و به عبارتی ارزش آن‌ها برخاسته از ارزش دارایی دیگری است و به همین دلیل، ابزار مشتقه نیز نامیده ­می‌شوند. دارایی‌هایی که می‌توانند به‌عنوان دارایی پایه در این ابزار مورداستفاده قرار گیرد، عبارت‌اند از انواع سهام، ابزار بهرهایی و متأثر از نوسان‌های نرخ بهره، ابزار بازار مبادله‌های ارزی، انواع کالا، اعتبارهای مشخص و خاص و وام‌های خرد و کلان. اختیار معامله (option) اختیار خرید یا فروش دارایی پایه موضوع قرارداد را در قیمت ثابت در زمان مشخصی در آینده قرار داد اختیار معامله چیست؟ قرار داد اختیار معامله چیست؟ به دارنده آن می‌دهد.

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE)، به‌عنوان اولین بورس اختیار معامله در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد. در اولین روز معاملات (۲۶ آوریل ۱۹۷۳)، تنها تعداد ۹۱۱ قرارداد بر روی ۱۶ سهم مبادله شد. پس از آن، چندین بورس سهام و تقریبا تمامی بورس­ های قراردادهای آتی (Futures) به استفاده از ابزار اختیار معامله اقدام کردند. بورس شیکاگو در تمامی این سال‌ها رتبه اول را در حجم مبادلات به خود اختصاص داده است و با استقبال بی‌نظیر بازیگران بازار در سال ۲۰۰۶ با مبادله بیش از ۶۷۰ میلیون قرارداد اختیار معامله به ارزش ۱۵ تریلیون دلار و با رشد ۴۴% نسبت به سال قبل به بالاترین رکورد تاریخ خود رسیده است.

در ابتدا در کارایی و میزان استقبال از این اوراق تردید وجود داشت، اما با بالا رفتن تقاضای سرمایه‌گذاری با استفاده از اوراق اختیار معامله، حجم معاملات این اوراق در دهه ۱۹۸۰، از حجم معاملات خود سهام پیشی گرفت که این واقعیت میزان پاسخگویی اختیار معامله نه‌تنها بر روی سهام بلکه بر روی کالاها و ارزها و بیش از ۹۰ شاخص مختلف ازجمله NASDAQ و S&P500 بازار تعریف شده است.

اختیار معامله (Option)

اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک‌زمان مشخص اعطا می‌کند. از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند. این اوراق ازنظر نوع قرارداد بر دو نوع کلی تعریف شده‌اند: اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) و ازنظر نحوه اعمال نیز بر دو نوع کلی آمریکایی و اروپایی هستند. اختیار معامله آمریکایی در هر زمان تا زمان سررسید قابل اجراست اما اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ انقضا اجرا پذیر است..

اختیار خرید (Call Option)

قراردادهای اختیار خرید یا آپشن­های Call این حق را به خریدار می‌دهد که سهام مربوطه را خریداری نماید. این آپشن­ها در قیمت‌های اعمال متفاوت، منوط به قیمت سهام مربوطه موجود می‌باشند. تاریخ انقضای می‌تواند از یک ماه تا بیش از یک سال (Leaps option) تغییر کند. با توجه به بازار، ممکن است یک آپشن Call خریداری یا فروخته شود. اگر آپشن Call خریداری شود، خریدار این حق را داراست که سهام مربوطه را به قیمت اعمال تا تاریخ انقضا خریداری نماید. مبلغ آپشن حداکثر ریسکی است که یک خریدار Call متحمل می‌شود. زمانی که قیمت سهام مربوطه به یک آپشن Call، بالاتر از قیمت اعمال می‌رسد، این آپشن سود ایجاد می‌نماید و در این زمان می‌توان Call را اجرا کرد یا آن را با فروش یک Call با قیمت اعمال و تاریخ انقضای مشابه جبران کرد. با اجرا کردن یک Call می‌توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن از سهام مربوطه با قیمت سهام مربوطه به قیمت بازار (بالاتر)، سودی برابر با اختلاف میان دو قیمت به دست آورد.

اگر آپشن Call فروخته شود، فروشنده حق خریداری سهام مربوطه را با قیمت اعمال به دارنده آپشن واگذار می‌کند. با فروش آپشن Call، مبلغ آپشن به‌عنوان سود محدود به‌حساب معاملاتی واریز می‌شود. این سود در صورتی که آپشن بدون ارزش منقضی شود در حساب حفظ خواهد شد. لذا جهت سودآور بودن فروش آپشن Call، بایستی که قیمت سهام مربوطه پایین‌تر از قیمت اعمال باقی بماند. اگر قیمت سهام مربوطه از قیمت اعمال آپشن بالاتر رود، دارنده آپشن می‌تواند که آن را اجرا نماید. در این صورت دارنده آپشن حق خریداری ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن از سهام مربوطه را به قیمت اعمال آپشن داراست. این بدان معنی است که فروشنده بایستی سهام مربوطه را به قیمت کنونی بازار خریداری نموده و با قیمت پایین‌تر اعمال آپشن به دارنده آپشن بفروشد، بنابراین اختلاف قیمت اعمال و قیمت بازار سهام ضرر شناسایی می‌شود. لذا حداکثر ریسک در این مورد نامحدود است و به این دلیل که فروش آپشن Call به‌صورت محافظت نشده با ریسک بسیار بالایی دارد.

اختیار فروش (Put Option)

اختیار فروش یا آپشن­های Put این حق را به خریدار می‌دهد که سهم مربوطه را با قیمت اعمال و تا سومین جمعه از ماه انقضا به فروش برساند؛ مانند آپشن­ های Call، آپشن Put در قیمت‌های اعمال متفاوت بسته به قیمت سهام مربوطه و با تاریخ‌های انقضای مختلف در بازار موجود می‌باشند. تاریخ انقضا می‌تواند از یک ماه تا بیش از یک سال تغییر کند. اگر آپشن Put خریداری شود خریدار این حق را داراست که سهام مربوطه ر با قیمت اعمال تا تاریخ انقضا به فروش برساند. مبلغ پرداختی برای هر آپشن حداکثر ریسکی است که یک آپشن Put متحمل می‌شود.

حداکثر سود محدود به زمانی است که قیمت سهام به صفر می‌رسد. با سقوط قیمت سهام، آپشن Put از دو طریق می‌تواند سودآوری داشته باشد. با اجرا کردن یک آپشن فروش، می‌توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن به فروش رسانید. سهام با قیمت بالاتر بازار فروخته شده و سپس جهت خارج شدن از معامله، سهام با قیمت پایین‌تر خریداری می‌شود. دومین روش، جبران کردن آپشن است. با افت قیمت سهام، مبلغ آپشن افزایش خواهد یافت و با دریافت سود می‌تواند فروش رود، ارزش آپشن فروش کاهش خواهد یافت؛ بنابراین می‌توان با تحمل ضرر آن را به فروش رسانید یا اجازه داد که آپشن بدون ارزش منقضی شود.

با فروش آپشن فروشنده آپشن فروش، حق فروش سهام مربوطه را به قیمت اعمال به دارنده آپشن واگذار می‌کند. در بیشتر موارد، پیش‌بینی می‌شود که فروش آپشن Put فروخته شده بدون ارزش منقضی خواهد شد و می‌توان صرف ریسک را حفظ نمود. مبلغ دریافتی برای هر آپشن حداکثر میزان سودی است که با فروش آپشن Put، می‌توان به دست آورد. با افت قیمت سهام مربوطه، دارنده آپشن Put خواهد توانست که آپشن را اجرا نماید؛ بنابراین فروشنده آپشن متعهد خواهد بود که ۱۰۰ سهم از سهام مربوطه را به ازای هر آپشن به قیمت اعمال از دارنده آپشن خریداری نماید. میزان ضرری که فروشنده آپشن متحمل خواهد شد بستگی به میزان افت قیمت سهام دارد.

انواع قرارداد برحسب تاریخ اعمال

1. قراردادهای ا‌ختیار معامله در دو نوع کلی اروپایی و آمریکایی است.
2. اختیار معامله اروپایی: دارنده اختیار تنها می‌تواند از حق خود مبنی بر خرید یا فروش دارایی موضوع قرارداد در تاریخ انقضای قرارداد استفاده کند.
3. اختیار معامله امریکایی: دارنده اختیار می‌تواند در هر زمانی تا تاریخ انقضاء از حق خود استفاده نماید.
4. ا‌ختیار معامله برمودایی: نوعی دیگر از ا‌‌ختیار معامله است که ممکن است در تاریخ‌های مشخص شده از قبل یا قبل از سررسید اعمال شود. (ترکیبی از آمریکایی و اروپایی)

رابطه میان قیمت دارایی موضوع قرارداد و قیمت اعمال

یک مفهوم مهم در مطالعه قراردادهای ا‌ختیارمعامله، توجه به رابطه میان قیمت دارایی موضوع قرارداد و قیمت اعمال است. در این رابطه از اصطلاحات در سود یا با قیمت (in-the-money)، در زیان یا بی قیمت (out-of-the- money) و بی تفاوت یا به قیمت (at- the- money) استفاده می‌شود. یک قرار داد اختیار معامله چیست؟ ا‌ختیار معامله را در سود مینامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن به سود برسد. به عنوان مثال اگر در قرارداد اختیار خرید، قیمت نقدی کالا بیشتر از قیمت اعمال قرارداد اختیار باشد، بدین معنی است که خریدار با اعمال اختیار، کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر از قیمت نقدی ، از فروشنده اختیار خواهد خرید و در نتیجه سود خواهد برد. در این حالت گفته می‌شود که ا‌ختیار معامله در سود است.

یک ا‌ختیار معامله را بی تفاوت می‌نامیم چنانچه فرد خریدار با اعمال آن نه به سودی برسد و نه زیان کند. برای مثال اگر در قرارداد اختیار خرید، قیمت اعمال قرارداد اختیار برابر با قیمت نقدی کالا باشد، برای خریدار اختیار فرقی ندارد که کالا را از بازار نقدی تهیه کند یا قرارداد را اعمال کند، در نتیجه در این حالت گفته می‌شود که ا‌ختیار معامله بی تفاوت نسبت به سود یا زیان است. یک ا‌ختیار معامله را در زیان می‌نامیم چنانچه خریدار آن با اعمال اختیار معامله زیان کند. معمولا دارنده ا‌ختیار معامله در زیان قراردادهای خود را اعمال نمی‌کند.

به عنوان مثال اگر در قرارداد اختیار خرید قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال قرارداد باشد، خریدار با اعمال آن زیان می‌کند. در نتیجه منطقی نیست که از اختیار خود استفاده کند چرا که قرار داد اختیار معامله چیست؟ می‌تواند کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر، از بازار نقدی تهیه کند. در این حالت گفته می‌شود اختیار معامله در زیان است

چگونه از آپشن استفاده کنیم؟

آپشن­ها می‌توانند به طرق مختلفی برای کسب سود در بازارهای صعودی و نزولی مورداستفاده قرار گیرند. اصلی‌ترین استراتژی، استفاده از آپشن­های Put و Call به‌عنوان سرمایه کوچک و کسب سود بر اساس حرکت بازار است. همچنین آپشن­ها می‌توانند به‌عنوان بیمه به‌صورت مختلف در سناریوهای معاملاتی مورداستفاده واقع شوند. قابلیت چندگانه فوق‌العاده آپشن، تاثیر بسیار بزرگی در بازار نسبت به سرمایه‌گذاری‌های قدیمی داشته است. آپشن­ها می‌توانند جهت حفاظت از سقوط قیمت بازار یک سهام خریداری شده و یا افزایش قیمت بازار یک سهام فروخته شده مورداستفاده قرار گیرند. آپشن این توانایی را ایجاد می‌کند که یک سهام با قیمت پایین‌تر خریداری شود، با قیمت بالاتر فروخته شود و یا درآمد بیشتری در مقابل خرید یا فروش سهام مربوط ایجاد نماید.

انواع قراردادهای اختیار معامله

۱– قراردادهای ا‌ختیار معامله سهام:

قراردادهای اختیار معامله بر روی سهام منفرد (individual stock) بسیار متداول است. سهام اکثر شرکت‌های فعال در بورس دارای قراردادهای ا‌ختیار معامله بورسی هستند. همچنین امکان ایجاد قراردادهای ا‌ختیار معامله سهام در بازار خارج از بورس نیز وجود دارد.

۲– قراردادهای اختیار معامله بر روی شاخص سهام(index options):

می‌توان بر روی شاخص سهام نیز قراردادهای اختیار معامله طراحی نمود. شاخص سهام در واقع یک پرتفوی مصنوعی از تعداد زیادی سهام است، پس تعریف قراردادهای ا‌ختیار معامله بر روی شاخص سهام امری منطقی و مفید است. در امریکا، علاوه بر شاخص ۵۰۰ S & P، بر روی شاخص های داوجونز، نزدک وسایر شاخص‌ها نیز اختیار معامله طراحی شده‌است. تقریبا تمامی شاخص‌های مطرح بازار سهام در سراسر دنیا دارای قراردادهای اختیار معامله می‌باشد.

۳– قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه(bond options):

قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه عمدتا در بازار خارج از بورس و آن هم بر روی اوراق قرضه دولتی معامله می‌شود.

۴– قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره (interest rate options):

هر چند قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه چندان متداول نیست اما قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره از بازار بزرگ و فعالی برخوردار است. در قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره دارایی پایه موضوع قرارداد نرخ بهره است. در این نوع از قراردادهای اختیار معامله، در تاریخ انقضای اختیار معامله، عایدی آن بر حسب مابه التفاوت نرخ بهره بازار و نرخ اعمال تعیین می‌شود. اختیار معامله بر روی نرخ بهره را می‌توان به این صورت در نظر گرفت که خریدار قرارداد نرخ بهره ثابت تعیین شده در قرارداد را با نرخ بهره شناور نامعلوم در تاریخ انقضای قرارداد معاوضه می‌نماید.

فروشنده قرارداد نیز به صورت معکوس، نرخ بهره ثابت را به خریدار پرداخت و نرخ بهره شناور را دریافت می‌کند. در قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره، خریدار بر خلاف فروشنده نسبت به انجام معامله مخیر است و تنها زمانی از حق خود برای دریافت نرخ توافقی استفاده می‌کند که نرخ مذکور از نرخ بهره بازار کوچکتر باشد.

۵– قراردادهای اختیار معامله ارزی (currency options):

قرارداد اختیار معامله ارزی به دارنده آن اختیار می‌دهد تا ارز پایه موضوع قرارداد را در نرخ توافقی ثابت خرید یا فروش نماید. برای مثال مدیر مالی یک شرکت آمریکایی که می‌داند شرکت مقداری یورو در زمان معینی در آینده دریافت خواهد کرد، می‌تواند با خریداری قراردادها یا اختیار فروش که سررسید آن‌ها در همان زمان می‌باشد، شرکت خود را در مقابل ریسک کاهش ارزش یورو پوشش دهند. به همین ترتیب، یک مدیر خزانه داری شرکت آمریکایی که می‌داند مقداری مبلغ یورو در زمان معینی در آینده باید بپردازد، می‌تواند با خریداری قراردادهای اختیار خریدی که در همان زمان سررسید می‌شود، خود را در مقابل ریسک افزایش ارزش یورو پوشش دهد.

۶– قراردادهای اختیار معامله کالایی:

قراردادهای اختیار معامله کالایی بر روی کالاهایی از قبیل نفت، طلا، گندم و…نیز وجود دارد. در ایران روی دارایی‌های پایه ای همچون سکه طلای تمام بهای آزادی طرح امام خمینی (ره) و زعفران رشته ای بریده ممتاز (نگین)، قراردادهای ا‌ختیار معامله تعریف شده است.

۷– ا‌ختیار معامله بر روی قراردادهای آتی (option on futures or futures options)

یکی از نوآوری‌های مهم در بازار معاملات آتی به معرفی محصولی تحت عنوان ا‌‌ختیار معامله بر روی قرارداد آتی مربوط می‌شود. قراردادهای اخیر در واقع نوع خاصی از قراردادهای ا‌‌ختیار معامله است که دارایی پایه آن قراردادهای آتی است. اختیار خرید بر روی قراردادهای آتی به دارنده آن اختیار ورود به یک قرارداد آتی را با موقعیت خرید در یک قیمت آتی ثابت می‌دهد. اختیار فروش بر روی قراردادهای آتی به دارنده آن اختیار ورود به یک قرارداد آتی را با موقعیت فروش در یک قیمت آتی ثابت اعطاء می‌کند. قیمت آتی ثابت در واقع همان قیمت توافقی اختیار معامله است.

۸– سایر انواع ا‌ختیار معامله

امروزه با گسترش بازارهای مشتقه، قراردادهای ا‌ختیار معامله بر روی برق، آب و هوا، آلودگی هوا و موارد مشابه نیز تعریف شده است. به عنوان نمونه برق را در نظر گیرید. ویژگی مهم برق آن است که یک دارایی غیر قابل ذخیره‌سازی است. برق بلافاصله پس از تولید، مصرف می‌شود، اما در هر صورت یک دارایی است که قیمت آن در معرض نوسان قرار دارد. در مورد آب و هوا وضعیت به شکل دیگری است چون اصولا آب وهوا حتی دارایی هم محسوب نمی‌شود. با این همه، آب و هوا یک عامل تصادفی است که تأثیر بسزایی بر فعالیت‌های اقتصادی بر جای می‌گذارد. نیاز فعالین اقتصادی به پوشش ریسک ناشی از تغییرات آب‌وهوایی موجب می‌شود تا بازار قراردادهای اختیار معامله بر روی آب‌وهوا شکل گیرد تا فعالان اقتصادی بتوانند خود را در برابر زیان‌های ناشی از سیل، طوفان و افزایش شدید دما بیمه کنند.